Mavz: Tafakkurning asosiy shakllari: tushuncha, musohada, xulosa chiqarish Reja

R M
Masalan: Mustaqil davlat o‘z xududiga ega.
S M
O‘zbekiton - o‘z xududiga ega.

Demak, O‘zbekiston – mustaqil davlat.



Formulasi: P- M Sxemasi M R
S-M

Demak, S- P

S

Silogizimning ikkinchi figurasida o‘rta tenrmini M har ikala asosining subekti hisoblanadi va asoslarni bir-biriga bog‘.

R M
Masalan: Atirgul - gul.
S M
Atirgul -o‘simlik.

Demak, ayrim o‘simliklar –gul.

Sxemasi M R



M S
Sillogizmning to‘rtinchi figurasida o‘rta termin M katta asosning predikat iva kichik asosning subekti bo‘lib keladi hamda ularni o‘zaro bog‘laydi.
R M
Hamma kosmik jismlar massaga ega.
M S

Massaga ega jism – Saturn.

Demak, Saturn – kosmik jism.

Formulasi: R-M
M-S
Demak, S - R


Sillogizm moduslari

Sillogizm moduslari
Sillogizm moduslari deganda sillogizmning har bir figurasi doirasida chiqariladigan xulosalarning turlari nazarda tutiladi. Sillogizm tarkibidagi mushohadalarning qoidalarga zid kelmaydigan bog‘lanishlari sillogizm moduslari deyiladi.
Moduslarni aniqlashda sillogizm xulosasining kata va kichik asoslari, shuningdek xulosaning qanday mushohadadan iborat ekanligi nazarda tutiladi.
Masalan: Metall issiqlik o‘tkazadi. (A)
Mis –metall.(A)
Demak, mis issiqlik o‘tkazadi.
Bu sillogizmning modusi A A AManosi: har ikkala asos va xulosa umumiy tasdiq mushohadasidan tashkil topgan.
Demak, moduslar sillogizm xulosasi tarkibiga kirgan mushohadalar turi bilan belgilanadi.
Sillogizm moduslari quyidagi shakllarda ifodalanadi:
I figura: AAA, YeAE, AII, YeIO
II figura: YeAE, AEE, YeIO,AOO
III figura: AAI, IAI, AII, YeAO, OAO, YeIO
IVfigura: AAI, AEE, IAI, YeAO, YeIO
Sillogizm qoidalariga to‘g‘ri keladigan moduslar 19 ta.