Mavzu № Bolalar psixologiyasi: nazariya va amaliyot. Bolalar psixologiyasi fanining metodlari Reja

Psixik hodisalarni o`rganishda suhbat metodidan unumli foydalanish uchun tadqiqotchi quyidagi 
shartlarga amal qilingani lozim: 
 
1. Suhbat jarayoniga puxta tayyorlanish; 
2. Suhbatning mavzusi va mazmuni o`rganilayotgan ob’ektning, shaxsning yoshiga va individual 
xususiyatlariga mos bo`lishi; 
3. Suhbat jarayonida beriladigan savollarning mazmunli va puxta bo`lishi; 
4. Tadqiqotchi tomonidan beriladigan savollarga o`rganiluvchining to`g`ri va to`liq javob qaytarishiga 
erishish; 
5. Suhbat jarayonini aniq muddatga mo`ljallash, uni haddan tashqari cho`zib yubormaslik.

---

mo’ljallanayotgan, o’rganilishi talab qilinadigan katta sonli reprezentativ 
sinaluvchilarda (2-3 ming) testni o’tkazish orqali amalga oshiriladi. 
Test standartlashtirilishi 2 bosqichda o’tkaziladi. 1 – bosqichda testni qo’llash 
yo’riqnomasi shakllanadi: topshiriqlar tanlanadi, uni o’tkazish uchun ko’rsatmalar 
ishlab chiqiladi, sinaluvchiga beriladigan yo’riqnoma tuziladi va testni o’tkazishning 
boshqa masalalari ko’rib chiqiladi. 2 – bosqichda normalar aniqlanadi, ya’ni test 
natijalarini baholash uchun boshqa individlar yoki guruhlar natijalari bilan 
solishtirish uchun normalar tizimi belgilanadi. 
Testning ishonchliligi – shu test qayta o’tkazilganda (aynan shu 
tekshiruvchilarda) olingan ma’lumotlarning bir-biri bilan mos kelishi. Ishonchlilikni 
baholashning asosiy ko’rsatkichi korrelyatsiya koeffitsenti. 
Testning validligi – test qanday maqsadda yaratilgan bo’lsa, o’sha maqsad uchun 
qo’llaniladi.
Qo’llanilish sohasiga qarab: 
1. Intellekt testlari. 
2. Maxsus qobiliyatlarni aniqlash va yutuqqa erishish testlari. 
3. SHaxs xususiyatlarini aniqlash testlari. 
4. Qiziqishlar, ustanovka, qadriyatlarni aniqlash testlari. 
5. SHaxslararo munosabatlar diagnostikasi uchun mo’ljallangan testlar farqlandi. 
Masalan, shaxslararo munosabatlarni va shaxs sifatlarini diagnostika qilish uchun 
ko’pincha amerikalik psixolog T. Liri tomonidan yaratilgan metodika qo’llaniladi. 
Bu metodik so’rovnoma bo’lib, 128 ta punktdan iborat. Sinaluvchi o’zi va 
atrofidagilarda muayyan hislatlarning mavjudligini, shuningdek, o’zida va 
sheriklarida bo’lishini xohlaydigan sifatlarni ko’rsatadi. Natijalar qayta ishlangach, 
tadqiqotchi sinaluvchining shaxsi, yo’nalishini aniqlab va shu asosda shaxslararo 
o’zaro ta’sirni prognoz qilishi mumkin. 
SHunday qilib, testlar – bu maxsus metodlar bo’lib, u yoki bu ijtimoiy 
psixologik hodisa qisqa muddat ichida tekshiriladi. Testlar asrimizning boshlarida 
kashf qilingan bo’lib, ular 20 – 30 yillarda hayotga, amaliyotga shiddat bilan kirib 
keldi. Natijada maxsus soha – psixometrika yuzaga keldi. Testlarni qo’llashning 
qulayligi shundaki, bir test yordamida ma’lum shaxsning u yoki bu xususiyatlarini 
bir necha marta, takroran sinab ko’rish mumkin.