Mavzu : Kraxmal manbalari va olish usullari Daraxt yelimlari va pektin moddalar

Guruchli kraxmal.
Yuqori saqlash barqarorligi bilan past viskoziteli shaffof pastalarni hosil qiladi . Guruchli kraxmal oq soslarda stabilizator sifatida ishlatiladi, ular muzlash va eritishga qarshilik ko'rsatadi, shuningdek, pudinglar tayyorlash uchun. Bir xil don hajmi va kichik don hajmi guruch kraxmalini parfyumeriya sanoatida mahsulot tayyorlash uchun qulay qiladi. Toʻqimachilik va qogʻoz sanoatida ham qoʻllaniladi.
Tapioka kraxmal
Kassava ildiz mevalaridan ishlab chiqariladi. Uning ishlashi jihatidan u kartoshka kraxmaliga juda yaqin.
Kartoshka kraxmalini ishlab chiqarish
Yuqorida aytib o'tilganidek, kraxmal turli xil o'simlik materiallari yordamida tayyorlanishi mumkin. Biroq, ishlab chiqarish texnologiyasi biroz boshqacha. Men o'z ishimda misol sifatida kartoshka kraxmalidan foydalangan holda kraxmal ishlab chiqarish texnologiyasini batafsil tasvirlab beraman.
Kartoshka kir va begona qo'shimchalarni olib tashlash uchun kartoshka yuvish mashinasida yuviladi, so'ngra maydalash uchun xizmat qiladi. Qanchalik ko'p maydalangan bo'lsa, kraxmalning hujayralardan chiqishi shunchalik to'liq bo'ladi, ammo kraxmal donalarining o'ziga zarar etkazmaslik kerak. Birinchidan, kartoshka yuqori tezlikda kartoshka qirg'ichlarida ikki marta eziladi. Ularning ishlash printsipi aylanuvchi barabanga o'rnatilgan nozik tishlari bo'lgan arra tomonidan hosil qilingan ishchi yuzalar orasidagi ildiz mevalarni ekmoqchi. Birinchi silliqlash qirg'ichlarida fayllar baraban yuzasidan 1,5...1,7 mm, ikkinchi silliqlash qirg'ichlarida - 1 mm dan oshmaydi. Ikkinchi maydalashda qoʻshimcha 3...5% kraxmal olinadi. Dog'lash sifati kartoshkaning holatiga ham bog'liq (yangi kartoshka muzlatilgan yoki oqsoqlanganidan ko'ra yaxshiroq maydalanadi).
Ildizlarni maydalab, hujayralarning ko'p qismini ochishni ta'minlab, kraxmal, deyarli butunlay vayron qilingan hujayra membranalari, ma'lum miqdorda buzilmagan hujayralar va kartoshka sharbatidan iborat aralashma olinadi. Bu aralashma kartoshka pyuresi deb ataladi. Buzilmagan hujayralarda qolgan kraxmal ishlab chiqarishning qo'shimcha mahsuloti - kartoshka pulpasi bilan yo'qoladi. Bu kraxmal odatda bog'langan, kartoshka ildizidan ajratilgan kraxmal esa erkin deyiladi. Kartoshkani maydalash darajasi hujayralarni yo'q qilishning to'liqligini va kraxmalni olish miqdorini tavsiflovchi silliqlash koeffitsienti bilan baholanadi. Bu bo'tqadagi erkin kraxmalning kartoshkadagi umumiy kraxmal tarkibiga nisbati bilan aniqlanadi. Oddiy ish paytida u 90% dan kam bo'lmasligi kerak. Kraxmal sifatini, uning oqligini yaxshilash va mikroorganizmlarning rivojlanishiga yo'l qo'ymaslik uchun kartoshka pyuresiga oltingugurt dioksidi yoki oltingugurt kislotasi qo'shiladi.
Sharbat tarkibidagi azotli moddalarga tirozin kiradi, u tirozinaza fermenti ta'sirida oksidlanib, kraxmal donalari tomonidan so'rilib, tayyor mahsulotning oqligini kamaytiradigan rangli birikmalar hosil qiladi. Shuning uchun sharbat maydalangandan so'ng darhol bo'tqadan ajratiladi. Gidrosiklonlar kraxmal suspenziyasidan qumni ajratish va kartoshka sharbatidan pulpa ajratish uchun ishlatiladi. Ularning ishlash printsipi aylanish jarayonida hosil bo'lgan markazdan qochma kuchiga asoslanadi. Qayta ishlash natijasida 37...40% konsentratsiyali kraxmal suspenziyasi olinadi. U xom kartoshka kraxmal deb ataladi.

Adabiyotlar

1. X.X.Xolmatov, O’.A.Ahmеdov, Farmakognoziya: darslik, Toshkеnt, Ibn Sino nomidagi NMB, 1995.
2. А.А.Долгова, Е.Я.Ладыгина, Руководство к практическим занятиям по фармако-гнозии.,М. Медицина, 1977.
3. Р.Л.Хазанович, Н.З.Алимходжаева, Курс лекций по фармакогнозии с основа-ми биохимии лекарственных растений, Ташкент "Медицина" УзССР, 1987.
4. Д.А.Муравьева, Фармакогнозия, учебник, М.Медицина, 1991 И.Э.Акопов, Валенейшие отечественные лекарственные растения и их применение, - Т.Медицина, 1986.
5. Государственная фармакопея СССР: вып. 1,2 общие методы анализа лекарственное растительное сырьё, мз СССР. - 11 - е изд., доп. - М: Медицина, 1987, 1989.
6. Abu Ali Ibn Sino, Tib qonunlari, II - kitob, Toshkеnt 1982.