Mavzu: 1-§. Buyuk geografik kashfiyotlar va ularning tarixiy ahamiyati dars maqsadi

c)Rivojlantiruvchi-o’quvchlarning ilm olishga bo’lgan qiziqishlarini oshirish;
Dars jihozi: darslik, siyosiy xarita, tarqatma materiallar va test savollari
Tashkiliy qism:

A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;

B) O’quvchilar bilan salomlashish.

C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.

D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;

E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
Darsning asosiy qismi: (Yangi mavzu bayoni)

Aniq fanlar daholari.

17-18-asrlarning boshlarida aniq fanlar sohasida katta muvaffaqiyatlarga erishildi. Bu muvaffaqiyatlar, birinchi navbatda, ingliz olimi I. Nyuton (1642-1727) va nemis olimi G. V. Leybnis (1646-1716) nomlari bilan bog’liq. I. Nyuton 14 yoshga kirganida fan uning asosiy mashg’ulotiga aylandi. Uning fizika fani taraqqiyotiga qo’shgan hissasi butun olam tortishish,

mexanik harakat va nurning tarqalish qonunlarini kashf etganligi bilan belgilanadi.

Topshiriq

Buuch qonunning mazmuni va ahamiyatini I’izika o’qituvchingizdan so’rab bilib oling.

I. Nyuton 1671 yilda shisha linzani, eng katta teleskoplardan kо’ra osmon jismlarini yaxshiroq kо’rsatadigan kichkina oynali teleskop ham ixtiro qildi. Shu tariqa olim yulduzlar olamini odamlarga yanada «yaqinlashtirdi». Fan sohasida erishgan katta muvaffaqiyatlari uchun 30 yoshga ham to’lmagan I. Nyuton Qirollik jamiyati a’zosi (akademik) etib saylandi.

G. V. Leybnis 15 yoshida universitet talabasi bo’ldi. U faylasuf, matematik va tarixchi olim bo’lib yetishdi.

1700-yilda Berlin Fanlar akademiyasiga asos soldi va uning birinchi prezidenti etib saylandi. U: «umumiy, zamriy bilirning asosi faqat aql bo’lishi mumkin», deb yozgan edi. Fizikada «yetarii asos qonuni»ni birinchi bo’lib izohlab berdi. Matematikada esa differensial va integral hisoblashni kashf etdi. Katta sonlami hisoblash mashinasini, mayatnikli soatni yaratdi.

М. V. Lomonosovning ilm-fanga qo’shgan hissasi. Rossiya ilm-fani va madaniyatini M. Lomonosovsiz tasavvur etish mumkin emas.

Buyuk rus shoiri A. S. Pushkin u haqda bunday deb yozgan edi: «Tarixchi, notiq, mexanik, kimyochi, minerolog, rassom va shoir. U hamma narsani sinab ko’rgan va hamma narsani o’rgangan».

M. Lomonosov Moskvadagi Slavyan-yunon-lotin akademiyasida o’qidi. So’ng Germaniya universitetlarida kimyo va metallurgiya fanlaridan ta’lim oldi. Vatanga qaytgach, Peterburg Fanlar akademiyasida ishlay boshladi. M. Lomonosov yangi 34rasr. М. V. Lomonosov. fan fizikaviy kimyo faniga asos soldi. Mamlakatda birinchi kimyo laboratoriyasini tashkil etdi.

Ilmiy kashfiyotlari uni butun Yevropaga tanitdi. M. Lomonosov Shvetsiya va Bolonya Fanlar akademiyalarning faxriy a’zoligiga saylangan edi.