Mavzu: №1. Moddiy nuqta kinematikasining elementlari Reja

Bu qonunga ko’ra moddiy nuqta deb qaralishi mumkin bo’lgan 
ikki jism massalarining ko’paytmasiga to’g’ri orasidagi masofaning ko’paytmasiga teskari 

---

proporsional kuch bolan o’zaro ta’sirlashadi. Bu kuchning modulini quyidagicha ifodalash 
mumkin.
2
2
1
r
m
m
F


(2.3.2) 
Bu yerda 

-gravitatsiya doimiysi bo’lib,uning qiymati
kg
m
N
2
2
11
/
10
67
,
6





ga teng. 
Jismlar bilan Yer orasidagi tortishish kuchini quyidagicha yozish mumkin. 
2
Yer
Yer
R
m
M
F



(2.3.3) 
Bu yerda m – Yer sirtidagi jism massasi
Yer
M
-Yer sharining massasi 
Yer
R
-esa Yer sharining 
radiusi. 
Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan massasi m bo’lgan jism 
tor
F
-kuchi ta’sirida Yer bilan 
bog’langan sanoq sistemasida biror tezlanish bilan harakatga keladi:
ma
F
tor

(2.3.4) 
(2.3.3) va (2.3.4) larni o’zaro tenglab,Yerning tortish ta’sirida oladigan tezlanishini toppish 
mumkin.  
2
Yer
Yer
R
M
a


(2.3.5) 
(2.3.5) ifodadagi kattaliklar o’zgarmas kattaliklar ekanini e’tiborga olib,jism harakatiga qarshilik 
ko’rsatuvchi kuchlar bo’lmagan hollardagi Yer sirtiga yaqin balandliklarda har qanday jism bir xil 
tezlaniish bilan tushadi degan xulosaga kelamiz.Boshqacha aytganda, (2.3.5) da faqat Yerning 
tortish kuchi ta’sirida vujudga kelgan erkin tushish tezlanishidir,shuning uchun uni “g”orqali 
belgilaylik.
2
Yer
Yer
R
M
g


(2.3.6)