Мавзу 2: насос қурилмасининг асосий иш кўрсаткичлари

Насоснинг босими узатгич ва сўрғич қисмларидаги солиштирма энергиялар фарқига тенг:

(1.4)
Ушбу (1.4) тенгламанинг ўнг томонига Ра/γ қийматни қўшиб ва айириб, сўнг Рх - Ра = Рман – атмосфера босимидан ортиқча манометрик босим ва Ра - Рs = Рвак - атмосфера босимидан кам вакуумметрик босим эканлигини эътиборга олиб, қуйидаги формулани ҳосил қиламиз:
(1.5)

Насос қурилмаси сифон кўринишида бўлса яъни қиймати манфий бўлса, сўрғич ва узаткич қисмларига иккита вакуумметрлар ўрнатилади ва босим қуйидагича аниқланади (1.2, б-расм):

- вакуумметр ва манометрнинг м сув устуни-даги кўрсаткичлари.
ва
(1.6)
(1.7)

• Насос қурилмаси сифон кўринишида бўлса яъни қиймати манфий бўлса, сўрғич ва узаткич қисмларига иккита вакуумметрлар ўрнатилади ва босим қуйидагича аниқланади (1.2, б-расм):

•  

Агар насоснинг геодезик сўриш баландлиги қиймати манфий бўлса (1.2,в-расм), у ҳолда сўрғич ва узаткич қисмларига иккита манометрлар ўрнатилиб, унинг босими қуйидаги формула билан топилади:
(1.8)
1.2– расм. Насос қурилмасининг уч хил ўрнатилиш шакллари
б) Ҳисобий усулда насоснинг босимини аниқлаш.
Тенглаштириш текислиги 0-0 га нисбатан (1.1-расм) сўриш қисмидаги 1-1 ва 2-2, ҳамда босимли қисмидаги 3-3 ва 4-4 кесимлар учун иккита Бернулли тенгламаси тузамиз:
(1.9)
(1.10)
бу ерда - сўриш ва босимли қувурларидаги босим исрофлари, м;
– пастки ва юқори ҳавзалардаги сувнинг тезликлари, м/с
Юқоридаги (1.9) ва (1.10) тенгламалардан юқори ва пастки сув сатҳидаги тезликлар қабул қилиб, қуйидаги қийматларини топамиз:
(1.11)
(1.12)
Юқорида (1.11) ва (1.12) формулаларда топилган Рs/γ ва Рх/γ қийматларини (1.4) тенгламага қўйиб қуйидаги натижавий формулани ҳосил қиламиз:
бу ерда -сўриш ва босимли қувурлардаги босим исроф-лари йиғиндиси, м;
Демак, очиқ ҳавзаларга ишлаганда насоснинг босими суюқликни тўла геодезик баландликка кўтаришга ва қувурлардаги гидравлик қаршиликларни енгишга сарфланади.