Mavzu: 6-7 yoshli bolalarda maktab ta’limiga qiziqishni shakllantirish xususiyatlari kirish

1.2. 5-6 yoshli bolalarning maktab ta’limiga yetukligida axloqiy-irodaviy tayyorlikning ahamiyati.

Maktabda o’qishga axlokiy-irodaviy tayyorlik bolaning maktabgacha

bolalik oxiriga kelib axlokiy xatti-xarakat, iroda, axlokiy xissiyotlar va ong rivojida unga yangi ijtimoiy nuktai-nazarni faol egallashiga xamda o’zining ukituvchi va sinfdoshlari bilan o’z aro munosabatlarini axlokiy asosda kurishga imkon beradigan darajaga erishishida ifodalanadi.
Axlokiy irodaviy tayyorlik katta maktabgacha tarbiya yoshidagi bola
shaxsiy xulk-atvori rivojining muayan darajasida namoyon buladi. Bu munosabatda bolaning maktabgacha tarbiya yoshi davomida rivojlanadigan o’z xulk atvorini boshkari kobiliyati: koidani yoki tarbiyachi talabalarini angli bajarish, daf’atan asabiylashib ketishiga erk bermaslik, kuyilgan maksadga erishishda kat’iyatni namoyon qilish, kerAqli ishni o’ziga tortadigan, ammo maksaddan chalgitadiganiga karshi ularok bajarish ko’nikmasi va shu kabilar e’tiborga loyikdir. Bulajak o’quvchi xulk-atvordagi ixtiyoriylikning rivojlanish asosini maktabgacha tarbiya yoshi oxiriga kelib tarkib topadigan sabablar, o’zaro buysunuvchilari tashqil qiladi.
Maktabga ahloqiy-irodaviy tayyorlikning xarf topishida, shuningdek katta maktabgacha tarbiya yoshidagi bola shaxsiy xulk atvoridagi mustaqillik uyushganlik va intizomlilik kabi xususiyatlar axamiyatlidir.
Mustaqillik bilan o’zviy boglangan xulk-atvor koidalarini bajarish, yangi sharoitlarda xarakatning to’g’ri odatiy usularidan foydalanish, yordam berishga tayyorlik kobiliyatidir. Mustaqillik va xulk-atvordagi uyushganli va intizomlilik bilan xulk-atvordagi maksadga yunalganlikda, o’z faoliyatini maktabgacha ta’lim muassasada kabul qilingan koidalarga muvofiq ongli tashqil eta bilishda, faoliyat natijasiga erisha bilish va uni nazorat qilish, o’z xulk-atvorini boshka bolalarniki bilan muvofiqlashtirish, o’z xatti-xarakatlari uchun shaxsiy ma’suliyatni xis qilishda o’z ifodasini topadi.
Maktabga ahloqiy-irodaviy tayyorlikning boshka muxim tarkibiy
kismi bolaning katta yoshlilar va tengkurlari bilan o’z aro munosabatlarini koidalarga muvofiq tashqil eta bilishdir. Tajribaning kursatishicha maktabdagi o’qish sharoitlariga moslashish oldingi yillarda bolalarda «jamoatchilik» sifatlari: dustlarga nisbatan xayrixox, xurmat bilan munosabatda bulish, tashqilotchilik ko’nikmalari, xushmuomalalik, g’amxo’rlik bildirish, o’zaro yordamga xozirlikning kanchalik muvoffakiyatli shAqllantirilganligiga bevosita bog’liq ligini kursatadi. Bola xulk-atvorida jamoachilik xislarida bunday majmuining mavjudligi uni maktabga axlokiy tayyorgarligining kursatkichi bula oladi va yangi jamoada tengkurlari bilan muomalada kutarinki ijobiy ruxni yuzaga keltiradi.
Maktabga axlokiy-irodaviy tayyorlik, shuningdek, axlokiy xissiyot va bola ongi rivojining muayan darajasi bilan xam ifodalanadi. Bu urinda eng ibratlisi bolalarning axlokiy xulk atvorining ijtimoiy axamiyatini tushunarli ularda o’z xatti xarakatlarini mustaqil baxolash kobilyatini rivojlantirish, ma’suliyat, xakguylik, insoniylik va fukarolik xissiyotlari elementlarini shAqllantiridir. Axlokiy-irodaviy tayyorlik tarkibiga maktabgacha tarbiya yoshidagi bolaning mexnatga munosabatini ifodalovchi sifatlar majmui xam kiradi. Bu mexnat qilish ishtiyoki, atrofdagilar mexnatiga xurmat, zarur mexnat malakalarini egallashdir.