Mavzu-6: Harbiy xizmatchilar va harbiy o‘quv yiginlarga chaqirilganlarning jinoiy javobgarligi. O‘quv savollari

3.O‘quv savoli. Intizomiy javobgarlikning huquqiy me’yorlari. 
Harbiy xizmatchilarni intizomiy javobgarlikka tortish qoida va shartlari 
O‘zbekiston Respublikasi qurolli Kuchlarilarida belgilangan. Intizomiy nizomning 
8-moddasiga ko‘ra odatda, faqat bevosita boshliqlar intizomiy javobgarlikka tortishi 
mumkin, qaysiki harbiy xizmatchi unga loaqal vaqtincha bo‘yinsinadi Intizomiy 
javobgarlik sub’ektlari harbiy xizmatchilar, o‘quv yig‘inga chaqirilgan harbiyga 
majburlar, muqobil xizmat xizmatchilari shuningdek zahira yoki iste’fodagi, ofitser 
va generallar, harbiy intizom yoki jamoatning tartibining xizmat kiyimida bo‘lgani 
holda buzganligi uchun oladi. Harbiy javobgarlikni mustahkamlash uchun 
huquqbuzar xatti-harakatidagi harbiy intizomiy tartib buzarlik, ya’ni harbiy intizom 
va jamoat tartibiga dahl qiladigan qonunga xilof, qasddan yoki ehtiyotsizlik 
oqibatidagi harakati yoki harakatsizlik mavjudligi asos bo‘ladi.
Uning uchun O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari javobgarlik 
ko‘zda tutilgan bo‘lsa harbiy intizomni buzishning ayrim shakllari uni sodir etish 
sharoitlariga ko‘ra harbiy jinoyat yoki intizomiy xatti-harakati bo‘lishi mumkin.
Bunga qismdan ketishi va shu kabilar kiradi. Jinoiy javobgarlik to‘g‘risidagi 
qonun bu kabi xatti-harakatlarni yoki intizomiy harakatlar yoki harbiy jinoyat 
sifatida baholashni ko‘zda tutadi. Harbiy intizomiy harakat (intizomni buzish) 
harbiy jinoyatdan farqli ravishda davlat va jamiyat qurilish asoslariga qarshi 
qaratilgan. Biroq qonun buzilishidan iborat, shu bois u ijtimoiy havfli, uni sodir 
etgan shaxs ijtimoiy javobgar bo‘lishi lozim.
Bu intizomiy javobgarlik har bir intizomiy xatti-harakat uchun kelib chiqishi 
demakdir. Komandir (boshliq) harbiy xizmatlarga harbiy xizmat talablarini eslatish 

---

bilan cheklanishi, xatti-harakat muhokamasini ofitser, muddatli harbiy xizmatchilar 
sudiga topshirilishi mumkin. 
Intizomiy javobgarlik huquqbuzarga nisbatan intizomiy chora (sanksiya) 
qo‘llangan vaqtda kelib chiqadi. Intizomiy jazo mavjudligi, masalan harbiy 
xizmatchiga navbatdagi harbiy unvon berilishi, o‘qishga kirishga ruxsat etilishi. 
Yuqori lavzimga tavsiya etish va shu kabilar to‘siq bo‘lishi mumkin. Bundan 
tashqari, ma’lum muddat ichida intizomni buzish takrorlangan ayrim hollarda 
yanada qat’iy chora ko‘rishga olib kelishi mumkin.