a ) O`zaro qarshiliklar va o`tkazuvchanliklar. Bir tarmoqni EYUK ni ikkinchi tarmoq toki orasidagi o`zaro bog`liqlarni, o`zaro qarshilik va o`tkazuvchanliklar tushunchalari orqali aniqlash mumkin. - a ) O`zaro qarshiliklar va o`tkazuvchanliklar. Bir tarmoqni EYUK ni ikkinchi tarmoq toki orasidagi o`zaro bog`liqlarni, o`zaro qarshilik va o`tkazuvchanliklar tushunchalari orqali aniqlash mumkin.
- n va k tarmoqlarning o`zaro qarshiligi deganda k tarmoqdagi Ek EYUK, n tarmoqdagi tokka nisbatiga aytiladi, bu zanjirda boshqa manbalar bo`lmagan holda:
- Ruznk = Ek / In
- va 1- tarmoqlarning o`zaro qarshiligi 36 b –rasm
- Ruz21 = E2 / I2
- va 2- tarmoqlarni o`zaro qarshiligi 36 v –sxema
- Ruz21 = E2 / I1
- O`zaro qarshiliklarni EYUK va toklarga bog`liq emasligi faqat qarshiliklarga va ularni sxemada qanday ulanganliklariga bog`liqligini isbotlaymiz
- O`zarolik printsipi va shu asosda hisoblash usuli
- Ruz21 = E2 / I2΄ = Rkir1 I1΄ / (I1΄/ R3/(R2 + R3)) = R1+ R2+ R1 R2/ R3
Ye2 EYUK ni kirish qarshiligi orqali E2= Ruz21 I1΄΄ va I1΄΄ tok I2΄΄ tokni bir qismi bo`lgani uchun - Ye2 EYUK ni kirish qarshiligi orqali E2= Ruz21 I1΄΄ va I1΄΄ tok I2΄΄ tokni bir qismi bo`lgani uchun
- I1΄΄ = I2΄΄ R3/(R1 + R3)
- u vaqtda
- Ruz12 = E2 / I1΄΄ = Rkir2 I2΄΄ / (I2΄΄ / R3/(R1 + R3)) = R1+ R2+ R1 R2/ R3
- Bir xil sxema uchun, masalan 38 a -rasmda ekanligini e'tiborga olamiz.
- Ruz21 =Ruz12
- Tarmoqlarning o`zaro o`tkazuvchanligi o`zaro qarshilikni teskari kattalik sifatida aniqlanadi.
- guznk = In / Ek
- O`zaro o`tkazuvchanlik o`zaro qarshilik kabi shu sxemadagi passiv elementlarni va qarshiliklarni sxemada qanday ulanganligiga bog`liq. Masalan 38 a -rasmdagi sxema uchun
- guz12 =guz21 = R3 / (R1R2 +R1R3 + R2 R3)
- O`zaro qarshilik va o`tkazuvchanliklarni tajriba yo`li bilan ampermetr va vattmetr yordamida aniqlash mumkin. O`zaro qarshilik va o`tkazuvchanliklarni indeksatsiyalash tarmoqlarni nomeriga qarab amalga oshiriladi: birinchi - o`rinda tokli n nomerli tarmoq, ikkinchi - tokni vujudga keltiradigan EYUK , bo`lgan k tarmoq.
- Shuni e'tiborga olish kerakki, ya'ni kirish va o`zaro qarshiliklar va o`tkazuvchanliklar faqat hisoblashlarda emas (masalan, o`rniga qo`yish usulida) balki elektr zanjirlarini umumiy xususiyatlarini tekshirishda ham foydalaniladi.
- b) O`zarolik printsipi. Istalgan chiziqli elektr sxemasida agar k tarmoqda E EYUK ta'sir qilib, n tarmoqda I tokni hosil qilayotgan bo`lsa, n tarmoqqa ko`chirilgan shu EYUK, K tarmoqda shu I tokni hosil qiladi.
- O`zarolik printsipi 39 a b -rasmlardagi sxemalarda tasvirlangan. EYUK ko`chirilganda tarmoqlarda toklarni bir xil o`zgarmasligi hisobiy isbotlangan.
- O`zarolik printsipiga asoslangan hisoblash usuliga, o`zarolik hisoblash usuli deyiladi.
- Ayniqsa bu usul bir manba bo`lgan elektr sxemalarida EYUK ko`chirganda sxema soddalashadigan paytlarda qo`l keladi.
- 1. Ekvivalent tarmoq nimaq
- 2. Ikki tugun usulini tushintiring.
- 3. Ekvivalent generator usulini gapirib bering.
- 4. O`zarolik printsipini tushuntiring.
Do'stlaringiz bilan baham: |
