Mavzu: Aholi ehtiyojini va chakana tovar ayirboshlashni prognozlash
X darajada daromad yoki foyda olish
Download 202.5 Kb.
|
6.Aholi ehtiyojini va chakana tovar ayirboshlashni prognozlash
- Bu sahifa navigatsiya:
- Chakana tovar aylanishini doimiy xarajatlarga ko`paytirib chakana tovar aylanishidan o`zgaruvchan xarajatlar qismiga bo`lish
X darajada daromad yoki foyda olish
Aholining talabini t¢la qondirish Tovarlarni sotish hajmi (Y darajada) Bezaralik nuqtasi quyidagicha aniqlanadi. BN қ Bu yerda: Дх – doimiy xarajatlar (muomala xarajatlarining doimiy o`zgarmas qismi) Yх – o`zgaruvchan xarajatlar (muomala xarajatlarining o`zgaruvchan qismi) Bezararlik nuqtasini aniqlashni boshqa usullari ham mavjud. 1. Domiy xarajatlarni 100% ga ko`paytirib, daromadlarning darajasiga bo`lish BN қ Bu yerda: Д – daromadlar summasi. Chakana tovar aylanishini doimiy xarajatlarga ko`paytirib chakana tovar aylanishidan o`zgaruvchan xarajatlar qismiga bo`lish BN қ Chakana tovar aylanishi prognozlash va rejalashtirishda quyidagi usullardan keng foydalanish mukin. 1. Statistik tajriba usuli (taxmin, omillarni o`rganish va h.k.lar). 2. O`rtacha siljish ko`rsatkichlari orqali ( ) ko`p amilla regression modellar 3. Matematik modellashtirish ekstropolyatsiya usuli 4. Normativ usullar Statistik tajriba usuli asosan joriy rejalashtirish (yil, kvartal, oy, xafta, kunlik) ishlatilishi mumkin. O`rtacha siljish ekstropolyatsiyani oddiy varianti bo`lib, bu ham ko`proq joriy rejalashtirishda qo`llaniladi. Matematik modellashtirish, jumladan ekstropolyatsiya (matematik modellar orqali) chakana tovar aylanishi umumiy hajmini uzoq va o`rta muddatlarga prognozlashda qo`llanish tavsiya qilinadi. Normativ usullar chakana tovar aylanishi tarkibini prognozlash va rejalashtirishda ko`proq ishlatiladi. Chakana tovar aylanishi prognozlashni ayrim usullarini ko`rib chiqamiz. Chakana tovar aylanishi respublika miqiyosida prognozlashda quyidagi matematik modellardan foydalanish mumkin. Birinchi bosqichda chakana tovar aylanishi oila xo`jaligi to`g`ri keladigan o`rtacha miqdorini aniqash mumkin. Yх қ а0 Қ а1х1 Қ а2х2 Қ а3х3 Қ а4х4 Bunda: Yх – o`rtacha oila xo`jaligiga to`g`ri keladigan chakana tovar aylanishi o`sish sur`ati; х1 – o`rtacha har bir oila xo`jaligiga to`g`ri keladigan pul daromadlarining o`sish sur`ati; х2 – oila xo`jaligini tovarlar sotib olishga qilgan xarajatlarining o`sish sur`ati; х3 – savdo maydonini 1000 oila xo`jaligini hisobini o`sish sur`ati; х4 – vaqt faktori; а0, а1, а2, а3, ва а4 – tenglama parametrlari. Tenglama parametrlarining 5-10 o`tgan yillar ko`rsatkichlari asosida kopyuterlar orqali hisoblash mumkin. Ikkinchi bosqichda o`rtacha chakana tovar aylanishi oila xo`jaligi uchun prognoz qilingan davrga aniqlanadi. Uning uchun quyidagi formula ishlatiladi CHTAохп қ Uchinchi bosqichda CHTA umumiy hajmi aniqlanadi. CHTAп қ CHTA о.х.п.∙ О.Хп Keyingi bosqichda respublikada CHTAп viloyatlar bo`yicha xajmini aniqlash mumkin va tavsiya sifatida ularga yuborilishi mumkin. Buning uchun viloyatlarni respublika chakana tovar aylanishi hissasi aholi daromadida yoki xarid fondlaridagi hissasi ishlatilishi mumkin. Masalan: 1. Chakana tovar aylanishi hissasi bo`yicha CHTA пi қ CHTAp ∙ ; 2. Xarid fondlari hissasi bo`yicha CHTAпi қ CHTAп ∙ Download 202.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling