Mavzu: asosiy eкologiк omillar va ularni dendroflora vaкillariga ta’siri mashg‘ulotning maqsadi

1. Juda issiqsevar o‘simliklar – bu guruhga xandon pista, 
chilonjiyda, bodomcha, buxoro bodomi, saksovul, qandim, cherkez, 
quyonsuyak, turanga, yulg‘unni kiritish mumkin. Ushbu daraxt-butalar 
qum–sahrolar, dashtlar, tog‘oldi issiq va quruq adirlarda o‘sadilar. 
2. Issiqsevar daraxt-butalar – baqaterak, qoratol, yulg‘un, 
qayrag‘och, terakning ba’zi turlari bo‘lib, ular daryo vodiylarida 
tarqalgan. 
3. Sovuqqa o‘rtacha chidamli daraxt-butalar jumlasiga – 
chinniterak, ko‘kterak, yovvoyi olma, nok, chetan, tol turlari, shilvi, 
do‘lana, tok, tog‘ terak, zirk, na’matak bo‘lib, ular tog‘larning 1000-
1200 m balandliklarda o‘sadi. 
4. Qattiq sovuqlarga chidamli daraxtlar asosan tog‘larda 
tarqalgan – archa turlari, chetan, qayin, Shrenk qoraqarag‘ayi, 
qatrang‘i, tog‘jumrut shular jumlasidandir. 
Daraxt-buta o‘simliklar suvga bo‘lgan talabiga ko‘ra quyidagicha 
guruhlarga ajratiladi. 

---

 
22-rasm. O‘rmon daraxtlarining shakllanishiga ekologik 
omillarning ta’siri (shimoldan janubga qarab) 
1 – o‘rtacha yillik harorat, 2 – quyosh radiasiyasi, kkal*sm
2
/yil; 
3 – vegetasiya davrining davomiyligi, kun; 4 – bug‘lanish,mm; 5 
– yog‘in miqdori,mm.* 
 
1. Gigrofitlar – bu guruhga kiruvchi o‘simliklar sernam erlarni 
tanlaydilar, 
qurg‘oqchilikka 
chidamsiz 
bo‘ladilar. 
Bunday 
o‘simliklar namli erlarda o‘sishiga moslashgan bo‘lib, tuproq 
namligini kamayishi ularni o‘sib rivojlanishini sekinlashtiradi. 
Bunday sernam joylarda o‘sishga moslashgan o‘simliklar bargi, 
poyasi va ildizida xo‘jayralar oraliq tizimi va havo bo‘shliqlari 
mavjud bo‘lib, ular orqali o‘simliklar zarur hollarda kislorod olib 
turadi. Qora qandag‘och, kul rang tol, botqoq sarvi va boshqa botqoq 
erlarda o‘suvchi daraxt–butalar shular jumlasidandir.