Мавзу: Атлантика ва Шимолий Муз океанлари табиати

о‘rmon dasht – sur о‘rmon, podzollashgan, tipik qora tuproqlar va b.;

• о‘rmon dasht – sur о‘rmon, podzollashgan, tipik qora tuproqlar va b.;
• dasht – oddiy va janubiy qora tuproqlar;
• quruq dasht – tо‘q kashtan va kashtan tuproqlar;
• chala chо‘l – och kashtan va qо‘ng‘ir chala chо‘l tuproqlari;
• chо‘l – sur – qо‘ng‘ir chо‘l va taqirsimon tuproqlar.

Zonallik qonuniyati bilan bog‘liq tarzda tuproqlarning hosil bо‘lishi va geografiyasida yana boshqa qonuniyatlarni uchratish ham mumkin, ularning ayrimlari quyidagilar:

• Zonallik qonuniyati bilan bog‘liq tarzda tuproqlarning hosil bо‘lishi va geografiyasida yana boshqa qonuniyatlarni uchratish ham mumkin, ularning ayrimlari quyidagilar:
• 1. Qutbiy kengliklardan ekvator tomon borgan sari tuproqlarning xilma – xilligi, ularning xossalari va tashqi kо‘rinishi ham о‘zgaradi.
• 2. Janubiy kengliklarda shimolga nisbatan tog‘lardagi tuproq qoplamining tarkibi va tuzilmalari vertikal zonallik (mintaqa) bо‘yicha murakkablashadi.
• 3. Janubiy yо‘nalishda tuproqlarning mahsuldorligi, gumid va semigumid landshaftlarning tuproq – о‘simlik tizimida elementlarning aylanma harakatining xilma – xilligi va qamrovi ortadi.

Dokuchayevning zonallik qonuniyati nafaqat tuproqlar geografiyasiga tegishli, balki u umumgeografik qonuniyatdir. Keng ma’noda uning mohiyati shundaki, qutblardan ekvatorga tomon Yer yuzasiga quyosh energiyasi tushishining orta borishi bilan, ayniqsa biogen jarayonlarning energiya va xarakteri ham о‘zgaradi.

• Dokuchayevning zonallik qonuniyati nafaqat tuproqlar geografiyasiga tegishli, balki u umumgeografik qonuniyatdir. Keng ma’noda uning mohiyati shundaki, qutblardan ekvatorga tomon Yer yuzasiga quyosh energiyasi tushishining orta borishi bilan, ayniqsa biogen jarayonlarning energiya va xarakteri ham о‘zgaradi.
• Ba’zan ayrim sabablarga kо‘ra tuproqlar zonallik qonuniyatlariga bо‘ysinmasligi ham mumkin, bunda tuproqlar dog‘simon va alohida orollar tarzda intrazonal о‘rin egallaydi. О‘rmon va о‘rmon dashtlardagi botqoq tuproqlar, tundradagi botqoq tuproqlar, chо‘l zonasidagi shо‘rxoklar va taqirlar intrazonal tuproqlarga, tundra va chо‘l zonasidagi qayir tuproqlari esa azonal tuproqlarga misol bо‘ladi.