Mavzu. Aylanuvchi magnit maydon. Asinxron mashinalar xaqida tushunchalar. Uch fazali zanjirlarda quvvatni o`lchash Aylanuvchan magnit maydoni Pulsatsiyalanuvchi magnit maydoni

Aylanuvchan magnit maydonini hosil qilish
Elektr mashina statorida yulduz ulangan va fazoda o'zaro 120⁰ siljigan uchta АХ, ВY, СZ chulg'amlar joylashtirilgan (3.27-rasm) va ushbu chulg'amlarga uch fazali simmetrik kuchlanishlar sistemasi ulangan bo'lib, ularning ta'sirida chulg'amlardan bir-biridan o'zaro 120⁰ ga siljigan quyidagi simmetrik toklar sistemasi hosil bo'lgan bo'lsin:

Vaqtning turli momentlari uchun natijaviy magnit maydonining shaklini ko'rib chiqamiz. Tokning musbat yo'nalishini chulg'am oxiridan

3.27-rasm

boshiga tomon qabul qilamiz (3.28-rasm, a).

a) b)
3.28-rasm
paytda (3.29-rasm, b) . Bu holat uchun magnit maydonining ko'rinishi 3.29-rasm, a da tasvirlangan.
paytda bo'lib, unga 3.29-rasm, b dagi ko'rinish mos keladi. Rasmdan ko'rinib turibdiki, natijaviy magnit oqimi (magnit maydonining o'q chizig'i) ma'lum burchakka burilgan.
paytda bo'lib, magnit maydonining o'q chizig'i yana ma'lum burchakka buriladi (3.29-rasm, v) va h.k.
Shunday qilib, chulg'amlardagi toklar qiymatlari va yo'nalishlarini vaqt bo'yicha o'zgarishi natijaviy magnit maydonini soat mili harakati bo'yicha burilishiga yoki boshqacha qilib aytganda aylanishiga olib keladi. O'zgaruvchan tokning bitta davri mobaynida magnit maydoni stator o'qi atrofida bir marta to'liq aylanadi. Aylanish yo'nalishi chulg'amlardagi faza toklari ketma-ketligiga bog'liq bo'ladi. Aylanish yo'nalishini o'zgartirish uchun fazalar ketma-ketligini o'zgartirish, ya'ni ikkita faza o'rnini almashtirish kifoya.

a) b) v) 3.29-rasm

Natijaviy magnit maydoni induksiyasi vektori joylashishining vaqt bo'yicha va fazoda o'zgarishini ko'rib chiqamiz. 3.27-rasmda keltirilgan elektr mashinasi havo oralig'ining M nuqtasidagi induksiya qiymatini aniqlaymiz. Bu nuqta A faza chulg'ami o'qidan burchakka, B faza chulg'ami o'qidan burchakka, C fazadan ga siljigan. M nuqtadagi induksiya qiymatini topish uchun ustma-ustlash prinsipidan foydalanamiz:

;
bu yerda

.
ifodani hisobga olib, quyidagilarni hosil qilamiz:

Bundan
.
Oxirgi tenglikdan ko'rinib turibdiki, havo oralig'i nuqtasidagi maydon induksiyasi bir paytning o'zida ham vaqtning, ham shu nuqtaning fazodagi holati funksiyasi hisoblanadi.
Aytaylik, ko'rib chiqilayotgan M nuqta havo oralig'i bo'ylab manfiy, ya'ni soat mili harakati yo'nalishida  burchak tezlik bilan harakatlanmoqda. Bu holat uchun bo'lib, bo'ladi. Bundan ko'rinadiki, natijaviy maydonning o'q chizig'i soat mili harakati yo'nalishida  burchak tezlik bilan aylanib turadi va o'q chiziqning o'zida uning qiymati o'zgarmaydi.
Yuqorida olingan natijalarni tahlil qilib quyidagi xulosalarni hosil qilishimiz mumkin:
1. Fazoda o'zaro siljigan chulg'amlardan toklar o'tganida burchak tezligi tok chastotasiga teng aylanuvchan magnit maydoni hosil bo'ladi. Tok davriga teng bo'lgan vaqtda maydon to'liq bir marta aylanadi.
2. Stator ichki yuzasi bo'ylab maydon induksiyasi sinusoidal (aniqrog'i trapesiyasimon) qonuniyat bo'yicha taqsimlangan bo'ladi. Uning qiymati maydon o'q chizig'i bo'ylab ga teng va o'zgarmasdir.
3. Pulsatsiyalanuvchi magnit maydonini bir-biriga qarama-qarshi yo'nalgan ikkita aylanuvchan maydonlarga ajratish mumkin. Bunda har bir maydon induksiyasining maksimal qiymati ga teng, chunki
.
4. Chulg'amlar simmetrik toklar sistemasidan ta'minlanganida aylanuvchan magnit maydonining trayektoriyasi aylana hosil qiladi, chunki moduli ga teng bo'lgan vektor uchining harakati aylana hosil qiladi. Agar chulg'amlardan nosimmetrik toklar o'tsa, u holda aylanuvchan magnit maydoni harakatining trayektoriyasi elliptik ko'rinishda bo'ladi.