Mavzu: birja ishi mexanizmi. Reja: Birja faoliyati mexanizmi. Birja savdosini tashkil etish

Yirik xalqaro birjalar
1.1. Xalqaro integrallashgan fond birjalar faoliyati
1.2. Nyu –York fond birjasi
1.3. Frankfurt fond birjasi
1.4. Tokio fond birjasi
1.5. London fond birjasi
1.6. Moskva banklararo valyuta birjasi

Xalqaro kelishuvlar bo’yicha bitimlar chet el qimmatli qog’ozlari bilan savdo qilish uchun maxsus sektsiyalarga ega bo’lgan fond birjalarida, shuningdek, birjadan tashqari bozorda tuziladi. Nyu–York, London, Tokio, Frankfurt shaharlari qimmatli qog’ozlar bilan xalqaro savdo qilishning eng yirik markazlari hisoblanadi.

Xalqaro bozorda o’zlashtirilgan sarmoya mablag’lari umumiy hajmining katta qismi obligatsiyalarga to’g’ri keladi. Valyuta tarkibiga ko’ra xalqaro obligatsiya bozorining 50 foizdan ko’p qismi amerika dollari va Yaponiya ienasiga to’g’ri keladi.
Qimmatli qog’ozlarning xalqaro bozori birlamchi va ikkilamchi bozorlarga bo’linadi. Birlamchi bozorda bir mamlakatning emi¬tenti qimmatli qog’ozlarni boshqa mamlakatda joylashtiradi. Yaponiya, Angliya va AQSh davlatlari obligatsiya zayomlari bo’yicha eng yirik zayom egalari hisoblanadi.
WFE ya’ni jahon fond birjalari federatsiyasi a’zolari

• 
  Amerika hududi (AMERICAS)
  
• 
  Osiyo - Tinch okeani hududi (ASIA – PACIFIC)
  
• 
  Evropa –Afrika- O’rta Sharq hududi (EUROPE - AFRICA - MIDDLE EAST)
  

Qimmatli qog’ozlarning xalqaro bozori birlamchi va ikkilamchi bozorlarga bo’linadi. Birlamchi bozorda bir mamlakatning emi¬tenti qimmatli qog’ozlarni boshqa mamlakatda joylashtiradi. Yaponiya, Angliya va AQSh davlatlari obligatsiya zayomlari bo’yicha eng yirik zayom egalari hisoblanadi. Zayomni joylashtirish uchun etakchi menejer tanlab olinadi. Obligatsiyalar chiqarishning kafolat guruhi va sotish guruhi tuzilib, ular qimmatli qog’ozlar obunasini hamda ushbu qimmatli qog’ozlarning keyinchalik o’zlarining mijozlari bo’lgan sarmoyadorlarga sotilishini ta’minlaydi.
Birinchi toifali zayom egalari uchun tashkilotchilarga tulanadigan vosita xa qining miqdori, shu jumladan, sotish, joylashtirish kafolati va agentlik vosita haqi jami zayom summasining 1,5 foizidan 2,5 foizigacha bo’lgan qismini tashkil qiladi.
Ikkilamchi bozorda qimmatli kog’ozlar maxsus moliya muassasalari orqali qayta sotiladi. Turli mamlakatlarning yirik sug’urta kompaniyalari, tijorat va markaziy banklari obligatsiyalar ikkilamchi xalqaro bozoridagi bitimlarning ishtirokchilari bo’lib xizmat qiladi.