Mavzu: bobur va muhammad solih asarlarining til xususiyatlari

MAVZU: BOBUR VA MUHAMMAD SOLIH ASARLARINING TIL XUSUSIYATLARI
Reja:
1. Z.M.Bobur ijodiga xos xususiyat – soddalik.
2. “Boburnoma” asari va uning nusxalari xususida
3. “Boburnoma” asari tilining leksik, morfologik, grammatik xususiyatlari
4. “Shayboniynoma” – ilk tarixiy-realistik doston sifatida
5. “Shayboniynoma”da o`zbekcha so`zlardan foydalanishda muallif mahorati
6. “Shayboniynoma”da o`zbek tilining grammatik xususiyatlari aksi

Tayanch tushuncha:
Zahiriddin Muhammad Bobur dunyoviy adabiyotning go‘zal namunalarini yaratgan lirik shoir va zo‘r ilmiy-tarixiy qimmatga ega bo‘lgan memuar asar -
«Boburnoma»ning muallifidir. Bobur asarlarining ijobiy tomonlaridan biri – tilining soddaligidir. U o‘z asarlarini sodda tilda yozdi va boshqalarni ham shunday yozishga chaqirdi. Bu haqda Boburning o‘z o‘g‘li Xumoyunga yozgan xati ajralib turadi. O‘g‘lining dabdabali uslubda yozilgan bir xatini tanqid qilib, u shunday yozadi: «Mundыn narы betakalluf va ravshan va pak alfaz bila biti, ham sanga tashvish azraq bolur, ham oqug‘uchыg‘a».
Boburning sodda uslub va til bilan yozishni talab etishi va shunga o‘zining amal qilishi ijobiy hodisadir. Badiiy uslubining soddaligi Bobur asarlarining o‘quvchiga tez anglashilarli, badiiy tasvir vositalarining ommabop bo‘lishiga olib keldi. Bobur o‘z she’rlarida xalq maqollari va ifodalaridan unumli foydalanadi. Masalan:
Har yerdaki gul bolsa, tikan bolsa netang,
Da’vayi ishq etib, g‘ayr, Baburni ayb qыlma.
Kim men edim seningdek, sen bolg‘aysan meningdek.
Bobur parallelizm, tazod, laf va nashr, o‘xshatish, mubolag‘a va boshqa turdagi usul va badiiy til vositalari orqali mavzuni yaxshiroq yoritishga erishdi. U xalq tili boyliklarini, xalq og‘zaki ijodidagi askiyachilik mahoratini yaxshi o‘rgandi. Natijada u omonim va polisemantik so‘zlardan hamda so‘z o‘yinlaridan ustalik bilan foydalanib, o‘zbek tilida tuyuqning ajoyib namunalarini yaratdi: