Мавзу: Бошланғич синфларда морфологик тушунчаларни шакллантириш

Narsani harakatini bildirgan so‘zlar.
“Teskari so‘zni top!” o‘yini.
1-variant og‘zaki ravishda
2-variant xontaxtada yozma ravishda.
O‘yin uchun so‘zlar.
Suv; oqadi – to‘xtaydi
Kun: isiydi – soviydi
Qush: uchadi - qo‘nadi
Daraxt: ko‘karadi -quriydi.
“So‘zlarni harakatga keltirgan” so‘zlar.
O‘qituvchi: o‘quvchilar:
O‘yin o‘yna
Ish ishla
Bosh boshla
Varaq varaqa
Oq oqla
1-bo‘yiga
kim: so‘rog‘iga javob bo‘lgan so‘zlar
2.eniga
sonni aniqlang?
3.Eni. rangni bildirgan so‘z turkumi
4.eni otga aniqlang
5.bo‘yiga oq sinonim.
1.Eniga so‘z turkumi
2.Bo‘yiga qiz bolaning ismi
Bir so‘z turkumlari ustida ishlashda mustahkamlovchi mashqlar tizimini kengaytirib bordik. Bunda asosan, e'tibor grammatik bilimlarni mustahkamlovchi hamda imloviy o‘yinlar, bayonlar va insholarga qaratilgan.
Asosan quyidagi tizim bo‘yicha ish olib borildi.

1. 
   Darslikdagi mashq ustida ishlash.
   
2. 
   Ta'limiy diktant
   
3. 
   Saylanma diktant
   
4. 
   Ijodiy diktant
   
5. 
   Bayon
   
6. 
   Insho
   

Har bir mashg‘ulotlarda tarqatma varaqalaradn foydalanib borildi. O‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini og‘zaki so‘rov grammatik tahlil, test bilan tekshirib, baholab bordik.
Tajriba sinflardagi o‘zlashtirish nazorat sinflariga qaraganda 20-30% ortiq bo‘ldi.
X U L O S A
Ushbu ishini tayyorlash metodik manbalarni o‘rganib chiqish, boshlang‘ich sinflar ona tili mashg‘ulotlarini tahlil qilish va o‘quvchilar bilan o‘tkazilgan qator suhbatlar natijasida quyidagi xulosalarni chiqardik.
1. Boshlang‘ich ta'limda so‘z turkumlari ustida ishlash bo‘yicha muayyan darajada tajriba to‘plagan. Mazkur mavzuni o‘tish uchun maktablarda qator diktant vositalar tayyorlanib, bu mazvu tizimidagi masalalar bo‘yicha yuzlab ochiq darslar o‘tkazildi.
2. “Ot” mavzusi bo‘yicha o‘quvchilarning 60% dan ortiqrog‘i kerakli ko‘nikma va malakalariga ega bo‘lyapti.
3. Yutuqlar bilan bir qatorda, so‘z turkumlari mavzusi umuman, grammatik tushunchalar ustida ishlashda e'tibor beriladigan jiddiy masalalar mavjud. Jumladan, grammatik tushuncha ustida ishlashda belgilab qo‘yilgan bosqichlar va metodik shartlarga ko‘p hollarda rioya qilinmayapti. Mashg‘ulotlarda asosan, bayon usuli qo‘lalnib grammatik qoidalar shunchaki yodlanib borilmoqda. Ko‘rgazmali qurollarning sifati hozirgi zamon metodikasi, yangi pedagogik texnologiya talablariga javob bermayapti. Darslarda ta'limiy o‘yinlar kam o‘tkazilyapti.
4. O‘qitish talablarining to‘la bajarilmaganligi sababli o‘quvchilar mavzu bo‘yicha bir tomonlama bilim olmoqdalar. Ular qoida va unga oid berilgan kitobdan misollar bilan chegaralanib qolmoqdalar. O‘quvchilarning yozma nutqida so‘z turkumlariga tegishli bo‘lgan grammatik belgilarga oid qator nuqsonlar uchrashi hanuz davom etmoqda. Ayniqsa, o‘quvchilarning yozma ishlariga kelishik qo‘shimchalari bo‘yicha xatolar ko‘plab yuz bermoqda. O‘quvchilar unchalik bilimni amaliy nutq faoliyatiga tadbir eta olmayaptilar.
5. Grammatik tushuncha, xususan “so‘z turkumlari” ustida ishlash bo‘yicha yangi pedagogik texnologiyalar, noan'anaviy ona tili mashg‘ulotlari tizimlari ishlab chiqishi zarur. Ko‘rgazmalilikning yangi shakllari nashr qilinishi lozim.