Bozor iqisodiyoti ishlab chiqarish faoliyatini rag’bat-lantiruvchi kuchga aylantiradi. Ya’ni u moddiy, mehnat va moliya resurslarini zarur tovarlar hamda xizmatlar ishlab chiqarishga qaratadi u bexuda mehnat sarfini hisobga olmaydi, aksincha, behuda sarf qilganlarni iqtisodiy tomondan jazolaydi, ular daromadsiz qolib zarar ko’rishi va bankrot bo’lishi hyech gap emas.
Bozor iqtisodiyoti moslashuvchan iqtisodiyot. U har qanday o’zgarishlarga hozirjavob, bozorda nima yetishmasa, shuni tezda ishlab chiqarishga kirishadi, shu bilan birga u fan-texnika yangiliklarini tezda qabul qiladi. Yangi texnologiyani va ishlab chiqarishni boshqarishning yangi usullarini joriy etadi; Bozor iqtisodiyoti tovarlar va xizmatlar to’kinchiligini ta’minlaydi. Tovarlarni tanlab olgan holda ehtiyojni qondirish imkoniyati keng yaratiladi.
Bozor iqisodiyotining boshqa iqtisodiyotlar kabi o’z rivojlanish qonunlari mavjud bo’lib, u ikki guruhga bo’li-nadi:
a) umumiqtisodiy, lekin bozor iqtisodiyotiga asoslangan umumiqtisodiy qonunlarlarga amal qilish. (mehnat unumdor-ligini oshirish, vaqtni tejash, ishlab chiqarish munosabatla-rini ishlab chiqarish kuchlarining o’sishiga mos kelishi va boshqalar).
b) bozor iqtisodiyotining o’ziga xos bo’lgan qonunlar (qiymat qonuni, talab va taklif; pul muomalasi qonuni).
Bozor iqtisodiyoti iqtisodni jadal rivojlantiruvchi uchta omilni yuzaga keltiradi;
1) iqtisodiy faoliyat erkinligi bu ishbilarmonlik, uddabu-ronlik uchun imkoniyat yaratish.
2) raqobat, kim o’zdi qoidasini yuzaga keltirish, yangilikni joriy etishga undash, texnika – texnologiya, mehnat unumdorligi va ish sifatini oshirish, qattiq mehnat intizomini joriy etish kabi eng zarur bo’lgan omillarni yuzaga keltirish.
3) daromadlarni cheklanmasligi – qo’shimcha daromad topishga intilishni kuchaytiradi. Bu esa boy bo’lishga xavas, iqtisodiy faoliyatni yuzaga keltiradi.
Bozor iqtisodiyotini uch asosiy rivojlantiruvchi kuchi ham mavjud:
Do'stlaringiz bilan baham: |
