ФАРМАЦЕВТИКА ИШИНИ ТАШКИЛ ҚИЛИШ КАФЕДРАСИ

Мавзу: Бухгалтерия баланси.
ФИТҚ кафедра катта ўқитувчиси:
Г.Э.Содиқова
Тошкент -2020
Мавзу: Бухгалтерия баланси.
Режа:
-
Баланс тушунчаси ва моҳияти.
-
Баланс моддалари.
-
Актив ва пассив қисмига кирадиган моддалар.
-
Балансдаги ўзгаришлар.
-
Оддий ва мураккаб проводкалари.
-
Счетлар корреспонденцияси.
-
Бухгалтерия баланси молиявий хисоботнинг асосий шаклларидан бири хисобланади.
-
У корхона маблағларини гурухлаш ва таркибини пул бахосида акс эттириш ҳамда пул маблағларини, уларни хосил этиш манбаларини муайян санага жойлаштириш усулидан иборат.
-
"Баланс" атамаси лотинча bis — «икки марта», banx — «тарози палласи» сўзларидан таркиб топган бўлиб, том маънода "икки палла" деган маънони англатади ва тенглик, мувозанат тушунчаси сифатида ишлатилади. Баланс корхонани хўжалик маблағ актив ва хўжалик маблағларини тенглигини билдиради.
-
Бухгалтерия баланси –дорихона маблағлари ва уларнинг ташкил топиш манбалари ҳолатини пул шаклида гурухлаш ва акс этгириш усулидир.
-
Баланснинг чап қисми актив деб аталиб, унда хўжалик маблағлари турларининг ҳолати, ўнг қисми пассив деб аталиб, унда хўжалик маблагларининг ташкил топиш манбалари ва улардан фойдаланиш акс эттирилади.
-
Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлари хўжалик маблағлари ва хўжалик жараёнларини жорий ҳисобда иқтисодий гурухлаш ва тезкор назорат қилиш усулидир.
-
Бухгалтерия ҳисобининг ҳисобварақлари чизма тарзда қуйидагича ифодаланади:
ҲИСОБВАРАҚНИНГ НОМИ
Дебет Кредит
-
Ҳисобварақларнинг чап қисмини дебет, ўнг қисмини кредит деб аташ қабул қилинган. “Дебет” ва “Кредит” иборалари “Д-т” ва
“К-т” белгилари билан ифодаланса ҳам бўлади.
-
Ҳисобварақларда, энг аввалог маблағнинг дастлабки ҳолати акс этгириладиг бу қолдиқ ёки сальдо деб аталади.
-
Сўнгра ҳисобварақларда маблағлар ёки уларнинг келиб чиқиш манбаларининг ҳам ўзгаришлари акс эттирилади.
-
Ҳисобварақларнинг дебет ёки кредит томонларига ёзилган жараёнлар суммаларнинг жами ҳисобварақлар обороти деб аталади.
-
Бухгалтерия балансига мувофиқ бухгалтерия ҳисобининг ҳисобварақлари ҳам иккига бўлинади: актив ва пассив ҳисобварақлар.
-
Актив ҳисобварақлар деб, хўжалик маблағларининг ҳолати ва ўзгариши ҳисобга олинадиган ҳисобварақларга, пассив ҳисобварақлар деб маблағларнинг келиб чиқиш манбаларининг ҳолати ва ўзгариши ҳисобга олинадиган ҳисобварақларга айтилади.
-
Актив счётлар қуйидагича ифодаланади: АКТИВ ҲИСОБВАРАҚЛАР
Дебет Кредит
-
Дастлабки қолдиқ маблағларнинг кўпайиши маблағларнинг камайиши актив ҳисобварақларда қолдиқ фақат дебет томонидан кўрсатилади. Пассив ҳисобварақларқуйидагича ифодаланади:
ПАССИВ ҲИСОБВАРАҚЛАР
Дебет Кредит
-
Маблағлар манбаининг камайиши (-)
Таркиби, жойлашиши, ишлатилиши
Хосил бўлиш манбалари
Айланмада бўлма-
ган воситалар
Айланмадаги
воситалар
Дорихона биноси асбоб
ва ускуналари, компьютерлар, мебель, патентлар, савдо белгиси
ва бошқалар
Хом ашё, материаллар, товар, ёқилғи ва бошқа ишлаб чиқаришда иш- латиладиган воситалар, пул воситалари, дебитор қарздорликлар, бюджет
Баланснинг тузилиши қуйидагича ифодаланади:
БАЛАНС
Баланс умумлаштирувчи объектларни акс эттиришнинг иккиёқлама хусусияти билан тавсифланади.
Балансни корхона молиявий ҳолатининг бир зумлик сурати билан таққослаш мумкин.

Кўрсаткичлар номи Наименование показателя
|
Сатр коди Код стр.
|
Ҳисобот даври бошига
|
Ҳисобот даври охирига
|
на начало отчетного
периода
|
на конец отчетного периода
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Актив
|
|
|
|
I. Узоқ муддатли активлар I. Долгосрочные активы
|
|
|
|
Асосий воситалар Основные средства:
|
|
|
|
Бошланғич (қайта тиклаш) қиймати (0100, 0300)
Первоначальная (восстановительная) стоимость (0100, 0300)
|
010
|
|
|
Эскириш суммаси (0200) Сумма износа (0200)
|
011
|
|
|
Қолдиқ (баланс) қиймати (сатр. 010 – 011) Остаточная (балансовая) стоимость (стр. 010 – 011)
|
012
|
|
|
Номоддий активлар: Нематериальные активы:
|
|
|
|
Бошланғич қиймати (0400) Первоначальная стоимость (0400)
|
020
|
|
|
Амортизация суммаси (0500) Сумма амортизации (0500)
|
021
|
|
|
Қолдиқ (баланс) қиймати (сатр. 020 – 021) Остаточная (балансовая) стоимость (стр. 020 – 021)
|
022
|
|
|
Узоқ муддатли инвестициялар, жами (сатр. 040 + 050 + 060 + 070 + 080), шу жумладан:
Долгосрочные инвестиции, всего (стр. 040 + 050 + 060 + 070 + 080), в том числе:
|
030
|
|
|
Қимматли қоғозлар (0610) Ценные бумаги (0610)
|
040
|
|
|
Шўъба хўжалик жамиятларига инвестициялар (0620)
Инвестиции в дочерние хозяйственные общества (0620)
|
050
|
|
|
Қарам хўжалик жамиятларига инвестициялар (0630) Инвестиции в зависимые хозяйственные общества (0630)
|
060
|
|
|
Чет эл капитали мавжуд бўлган корхоналарга инвестициялар (0640)
Инвестиции в предприятие с иностранным капиталом (0640)
|
070
|
|
|
Бошқа узоқ муддатли инвестициялар (0690) Прочие долгосрочные инвестиции (0690)
|
080
|
|
|
Ўрнатиладиган асбоб-ускуналар (0700) Оборудование к установке (0700)
|
090
|
|
|
Капитал қўйилмалар (0800) Капитальные вложения (0800)
|
100
|
|
|
Узоқ муддатли дебиторлик қарзлари (0910, 0920, 0930, 0940)
Долгосрочная дебиторская задолженность (0910, 0920, 0930, 0940)
|
110
|
|
|
Узоқ муддатли кечиктирилган харажатлар (0950, 0960, 0990)
Долгосрочные отсроченные расходы (0950, 0960, 0990)
|
120
|
|
|
I бўлим бўйича жами (сатр. 012 + 022 + 030 + 090 + 100 + 110 + 120)
Итого по разделу I (стр. 012 + 022 + 030 + 090 + 100 + 110 + 120)
|
130
|
|
15
|
БАЛАНС –корхона маблаглари ва уларнинг ташкил топиш манбалари холатини пул шаклида маълум санага гурухлаш ва акс эттириш усулидир

-
Актив
|
Пассив
|
Хўжалик маблағларининг турлари ва уларнинг
жойланиши
|
Сумма
|
Маблағларнинг ташкил топиш манбалари
|
Сумма
|
|
Х
|
|
Х
|
16
Do'stlaringiz bilan baham: |