Mavzu: Chorvachilikda sut go‘sht maxsulotlarini ishlab chiqarishda agrobiznesni tashkil etish

1.Tushum–asosiy mahsulotlarning jamisini ularning bir birligining bahosiga 
ko’paytirib, unga yordamchi mahsulotlarning jamisini ularning bir birligining 
bahosiga ko’paytirilgan natijani qo’shib topiladi: 
 
T = A M*B + Yo M*B (1.2) 
Bu yerda- T – tushum; 
AM va YoM – asosiy va yordamchi mahsulot miqdori, s. 
B – mahsulotlar birligining bahosi, so’m. 
2.Marjinal daromad I (MD
1
) - asosiy va yordamchi mahsulotlarni sotishdan 
kelgan tushumdan bevosita o’zgaruvchi xarajatlar(BO’X)ni ayirib topiladi:  
MD 
I 
=T – BO’X 
(1.3) 
Bu yerda- MD
1
– Marjinal daromad I, so’m; 
BO’X – Bevosita o’zgaruvchi xarajatlar, so’m. 
 
3.Taqqoslama marjinal daromad II(MD 
II
) - Marjinal daromad I dan 
boshqa bevosita o’zgaruvchi xarajatlar (jumladan, doimiy xodimlarga beriladigan 
mehnat haqini) ni ayirib topiladi: 
TMD 
II 
= MD 
I 
- BBO’X
(1.4) 
Bu yerda- TMD - Taqqoslama marjinal daromad II, so’m; 
BBO’X – Boshqa bevosita o’zgaruvchi xarajatlar, so’m. 

---

30 
 
4.Bevosita xarajatlarni ayirib tashlagandan keyingi tushum - taqqoslama 
marjinal daromad II dan bevosita doimiy xarajatlar (maxsus biriktirib qo’yilgan 
asosiy vositalar qiymati)ni ayirib topiladi: 
BXATKT = TMD 
II 
– BDX
(1.5) 
Bu yerda- BXATKT- Bevosita xarajatlarni ayirib tashlagandan keyingi
tushum, so’m; 
BDX – Bevosita doimiy xarajatlar, so’m. 
 
5.Foyda–bevosita xarajatlarni ayirib tashlagandan keyingi tushumdan 
taqsimlangan umumishlab chiqarish va umumxo’jalik xarajatlarini ayirib topiladi:
F = BXATKT – TUIChUXX
(1.6) 
Bu yerda- TUIChUXX – Taqsimlangan umumishlab chiqarish va 
umumxo’jalik xarajatlari, so’m. 
Iqtisodiyotda XX-asrning so’nggi yillarigacha hisoblanib kelinayotgan foydani 
hisoblash usullari ma’lum darajada hozirgi shakllanayotgan bozor iqtisodiyoti 
talablariga javob bera olmayotgan edi. Harakatdagi iqtisodiyot esa hisob kitob 
tizimini yangi talablar asosida qaytadan ko’rib chiqishni taqozo qildi.