Mavzu: Dexkonchilik ishlab chiqarish xarajatlari hisobi va mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish

Dehqonchilikda foydalaniladigan, taqsimlanishi lozim boʼlgan asosiy vositalarning joriy taʼmirlash xarajatlari ham xuddi shu nomdagi alohida analitik schyotda hisobga olinadi. Аmortizatsiyadan farq qilib, joriy taʼmirlash xarajatlari kompleks xarajatlar hisoblanadi va koʼpgina turli muayyan xarajatlarni: mehnatga haq toʼlash, materiallar sarfi va shu kabilarni oʼz ichiga qamrab oladi. Bu xarajatlarning barchasi dastlab 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish» schyotida toʼplanadi va taʼmirlash ishlarining tugʼallanishiga qarab, mazkur analitik schyotga oʼsimlikchilikda ishlatilayotgan asosiy vositalar boʼyicha bir butun modda bilan olib boriladi. Mazkur analitik schyotda joriy taʼmirlash hisobi ham, amortizatsiya hisobi kabi xarajatlar ayrim taqsimlanadigan asosiy vositalar guruhlari boʼyicha yuritiladi. Yil oxirida shartli etalon gektar asosida ekin turlari boʼyicha taqsimlanadi. Yilning oxirida mazkur analitik schyotga taʼmirlash obʼektlariga qoʼshimcha tarzda taʼmirlash ustaxonasi sex xarajatlarining korrektirovka qilish summasi ham yozilishi mumkin. Аna shundan soʼng joriy taʼmirlash xarajatlari summasi ekinlar, ularning turlari va ishlar boʼyicha xarajatlarni hisobga olish obʼektlariga xuddi oldingi analitik schyot boʼyicha amortizatsiya summalari taqsimlangan tartibda taqsimlanadi.

Yil oxirida bu analitik schyotda hisobga olingan xarajatlar ekinlar va ish turlari (sugʼoriladigan va shartli sugʼoriladigan ishlarga taalluqlidir) boʼyicha xarajatlarni hisobga olish obʼektlariga taqsimlanadi. Taqsimlash sugʼoriladigan gektarlarga mutanosib, yaʼni har bir obʼekt boʼyicha sugʼorish maydoni (gektarlarda)ni mazkur obʼekt boʼyicha sugʼorishlar soniga koʼpaytirilgani boʼyicha qilinadi. Bu oʼrinda – bir sugʼoriladigan gektarga taqsimlanadigan xarajat hajmi aniqlanadi (sugʼoriladigan gektarlarning umumiy miqdoriga boʼlingan xarajatlar), soʼngra bu xarajatlar xarajatlarning har bir obʼekti boʼyicha sugʼoriladigan gektarlar miqdoriga koʼpaytiriladi. Xarajatlar taqsimoti moddama-modda ekin va ish turlari boʼyicha (mehnatga haq toʼlash, yonilgʼi va yogʼ-moy materiallari va shu kabilar) xarajatlar hisobi obʼektlarining tegishli moddalariga kiritib amalga oshiriladi. Аyrim yillarda ob-havo sharoitlariga koʼra sugʼorish oʼtkazilmasligi mumkin. Bunday hollarda «Taqsimlanishi lozim boʼlgan sugʼorish xarajatlari» schyotida hisobga olingan sugʼorish tarmogʼiga qarab turish xarajatlari ekinlar va ish turlari boʼyicha xarajatlar hisobi obʼektlariga sugʼoriladigan yerlardagi ekin maydonlariga mutanosib yoziladi.