Мавзу: Диққат режа

Ўқувчилардан биз талаб қиладиган жавоблар кўпроқ қадрланадиганларини тақазо этади.

Мактаблар ўқувчилардан дарсга доир маълум муносабатни талаб қилиши сабабли, уларга нима нарса энг юқори даражада қадрланиши ҳақида маълум қилинади. Ўқувчилардан синфда ўтказилган суҳбатдан ёки сўраганлардан кейин уларга нималар маълум бўлганлиги ҳақида гапириб беришни сўраганларида, улар одатда бошқаларнинг фикрларини ўзгартирмасдан қайтадан баён этишни энг муҳим ва қадр-қимматли нарса деб ўйлашади. Агар бу энг муҳим нарса эмаслигини, балки чинакам қадр-қимматли нарса бошқалигини кўрсатишни ҳохласак, ўқувчилар билан бошқача муносабатда бўлиб, улардан бошқа хилдаги жавобларни талаб қилиш керак.
Танқидий фикрлашни ривожлантириш учун ўқувчиларда маъсулиятлиликни ривожлантириш лозим.
Таълим олиш ва танқидий фикрлаш билан шуғулланиш учун маъсулият пировардида ўқувчиларга юкланади. Синфдаги муҳит ўқувчиларга танқидий фикрлаш билан шуғулланишга имкон яратиш керак. Лекин бунинг ҳаммасини ўқувчиларнинг ўзлари қилишлари лозим. Бироқ ишни бошлашдан олдин нима талаб қилаётганини тушунишлари керак.
Синфда бир қанча қўллаб қувватланадиган ва ривожлантириладиган тамойиллар бор. Булар:

1. 
   Ўзига ишониш
   
2. 
   Ишга фаол қатнашиш
   
3. 
   Ўқитувчи ва синфдошлари билан фикр алмашиш
   
4. 
   Бошқаларни эшитиш қобилияти
   

Танқидий тафаккурда – ўз-ўзига ишонч:
Биринчидан. Ўқувчилар уларнинг фикрлари муҳим қадр-қимматга эга бўлишига ишонишлари лозим. Ўқувчилар уларнинг фикрлари муҳим аҳамиятга эгалигига ва муҳокама қилинган тушунчалар ва саволларни тушуниш жараёнига ҳисса қўшганлилига ишонишлари керак. Лекин ўз қадр-қимматига ва обрўйига ишонмаган ўқувчилар танқидий фикрлашда фаол қатнашишдан ўзларини четга тортадилар.
Иккинчидан, Михали Чикжентмихалий (1975) анча қийин даражадаги ўқув жараёнида фаол иштирок этган ўқувчилар қатнашишдан, фикрлаш ва тушунишга бўлган қобилиятларини исботлаб берди.