Mavzu Dinamik makroiqtisodiy tahlil faniga kirish Reja

3.Soliq multiplikatsiyasi mexanizmi. 
Multiplikator (ing. multiplier — koʻpaytiruvchi, oshiruvchi) — iqtisodiyotdagi
moliyaviy okimlarning ikki (baʼzan ikkitadan koʻprok) koʻrsatkich (parametr)lari
oʻrtasidagi bogʻlanishlarni [mas, davlat byudjeta harajatlarining oʻsishi bilan yalpi ichki
mahsulot (YAIM)ning hajmi, depozitlar hajmi bilan muomalada boʻlgan pul massasi
oʻrtasidagi) tavsiflovchi koʻrsatkich.
Davlat xarajatlari, soliq va balanslashgan budjet multiplikatorlari 
Qisqa muddatli davrda budjet-soliq siyosati davlat xarajatlari, soliq va
balanslashgan budjet multiplikatorlari samarasi ta’siri ostida bo‘ladi.
ΔG ↑ → ΔE↑ (ΔE=ΔC) → ↑ΔY(ΔY=ΔC x mg)
Davlat xarajatlarining ΔG miqdorga o‘sishi rejalashtirgan xarajatlarining
ΔE miqdorda o‘sishiga va umumiy xarajatlarning egri chiziq bo‘yicha
yuqoriga surilishiga olib keladi. Bu vaziyatda yalpi ishlab chiqarish hajmi
(ΔY) miqdorida o‘sadi. Ko‘rganimiz singari xarajatlardagi ozroq o‘zgarish

---

---

daromadlardagiundan ancha katta bo‘lgan, o‘zgarishni keltirib chiqaradi va ΔY/

ΔE=1/(1-b) bo‘ladi
2-rasm.
ΔY=ΔE x (1/(1-b))= ΔE x m 
Soliqqa tortish hisobga olinmaganda yopiq iqtisodiyot uchun davlat
xarajatlari multiplikatori va ishlab chiqarishning muvozanatli hajmini
quyidagi
tenglamalar
sistemasini
yechish
orqali
topish
mumkin:
Y=C+I+G 
C=a+bY 
Bu
yerda:
Y=C+I+G
–
yopiq
iqtisodiyot
uchun
asosiy
makroiqtisodiy
ayniyat;
Tenlamalar sistemasini Y uchun echib quyidagi natijani olamiz:
1 
Y = ---------- (a+I+G); 
1-b
Bu
yerda:
1/(1-b)
–
yopiq
iqtisodiyotda
soliqqa
tortish
hisobga
olinmagan vaziyatda xarajatlar multiplikatori;
(a+I+G) – avtonom xarajatlar;

---

---

b=MPC – istemolga chegaralangan moyillik bo‘lib multiplikator miqdorini belgilovchi

asosiy omildir.
Soliqqa
tortish
hisobga
olinganda
iste’mol
funksiyasi
o‘zgaradi
va
C=a+b(1-t)Y 
ko‘rinishni
oladi.
Bu
tenglamani
asosiy
makroiqtisodiy
ayniyatga qo‘yib echsak, quyidagi natijani olamiz: