Mavzu Dinamik makroiqtisodiy tahlil faniga kirish Reja

1 
Y= --------------- (a+I+G) 
1-b (1-t)
Bu yerda: 1 / (1-b(1-t) – yopiq iqtisodiyotda xarajatlar multiplikatori;
t – chegaraviy soliq stavkasi.
t =ΔY/ΔT
Bu yerda: ΔT – to‘lanadigan soliqlar miqdorining o‘sishi;
ΔY – daromadlarning o‘sishi.
Progressiv
soliq
tizimi
multiplikator
samarasini
yumshatadi
va
ishlab
chiqarish
hamda
bandlilik
darajalarini
barqarorlashtiradi.
Soliqqa
tortish
hisobga
olingan
holdagi
xarajatlar
multiplikatori
soliqqa
tortish hisobga olinmagan holdagi soliq multiplikatoridan ancha kichikroq
miqdorga
ega,
chunki
daromadlarga
aylangan
xarajatlarning
bir
qismi
soliqlarga
chegirilib,
muomaladan
chiqadi
va
maltiplikatsiya
samarasini
pasaytiradi.
Bu
ikkala
formulani solishtirganda ham ko‘zga tashlanadi.
Shuningdek ochiq iqtisodiyotda oshgan daromadlarning bir qismi importga
yo‘naltirilishi
oqibatida
muomaladan
chiqib
ketishi
tufayli
multiplikator
samarasi
yopiq
iqtisodiyotga
nisbatan
pastdir.
Ochiq
iqtisodiyotda
davlat
xarajatlari
multiplikator
va
muvozanatli
ishlab
chiqarish
hajmi
quyidagi
tenglamalar
sistemasini
echib
topiladi:

Y=C+I+G+Xn 
C=a+b(1-t) x Y 
Xn=g+m’Y 
Agarda (2) va (3) tenglamalarni asosiy makroiqtisodiy ayniyatga qo‘yib,
echsak quyidagi echimga ega bo‘lamiz:
1

---

---

Y= -------------------
1(1-b(1-t)+m’
(a+I+G+g)
Bu
yerda:
1
/
1(1-b(1-t)+m’
ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlar
multiplikatori. Muvozanatli daromadlar darajasiga soliqlarni kamaytinish ham
multiplikativ
ta’sir
ko‘rsatadi.
Soliqlar
miqdorini
ΔT
ga
kamaytirsak,
tasarrufdagi daromad darajasi ΔT ga oshadi. Iste’mol xarajatlari mos tarzda
ΔTx b (bu yerda b-iste’molga chegaraviy moyillik) miqdorga oshadi va u
rejalashtirilgan
xarajatlar
egri
chizig‘ini
yuqoriga siljitadi, milliy ishlab
chiqarish hajmini esa ΔU ga oshiradi. Soliq multiplikatsiya samarasi davlat xarajatlari
singari soliqlarning bir marta o‘zgarishi oqibatida iste’molning bir necha bor
o‘zgarishiga boqliq.