Mavzu: Doimiy hajmda gaz bosimining temperaturaga bog’liqligi (Sharl qonuni)

Tajriba namunasi
Jadval 1.Berk hajmdagi qamalgan havo bosimining temperaturaga bog’liqligi.

,	P,gPa
81.5	0
65.2	-20
55.2	-50
45.5	-80
39.9	-100
35.3	-120
29.7	-140
23.3	-160
18.3	-170

=1011 gPa =11 mm
Natijalar va ularning tahlili
(VI) tenglamadan foydalanib, ortiqcha bosimning o’lchangan qiymatlari bo’yicha berk hajmdagi havoning bosimini hisoblab topish mumkin ( jadval 2.).
= 13.6 g/ ⋅9.81 m/ ⋅1 1 mm = 15 gPa
4-rasm. Jadval 2 da keltirilgan qiymatlarning grafigi. To’g’ri chiziq chiziqli regressiya bo’yicha quyidagi formuladan hisoblandi:
p = 802.3 gPa + (2.96 gPa/°C)⋅ϑ

Jadval 2. Hajmning V ( (III) formulaga asosan jadval 1 da keltirilgan h ning o’lchangan qiymatlaridan foydalanib) temperaturaga ϑ bog’liqligi.

	P, gPa
81.5	1026
65.2	1006
55.2	976
45.5	946
39.9	926
35.3	906
29.7	886
23.3	868
18.3	851

Chiziqli regressiyani manfiy temperaturalar tarafga ekstrapolyasiyalashdan absolyut nol temperaturani (T = 0 K) regressiya chizig’i (p =0) temperatura o’qi bilan kesishgan nuqta orqali aniqlash mumkin.

ϑ = 271 ± 8
ϑ = T +
p = (2.96 gPa/K)⋅T.
Doimiy hajmda ideal gazning bosimi absolyut temperaturaga to’g’ri proporsional. (Amonton qonuni).

Tajriba natijalari va ularning tahlili:

t,	, Pa	h, mm
70	40*	23.4
65	60*	23.5
60	80*	23.9
55	100*	24
50	120*	24.2

P =

1. 
   13.6* *9.81*23.4* =3121.9
   

=5∙ +40* +3121.9 = 507121.9

2. 
   =3135.3
   

= 5* 60*
3 . = 13.6*
= 5*
= = = 356 408.6

=152 726.7
154 780
= =152 740
*100% = 4.2 %
Xulosa:
Sharl qonuni.Hajm o’zgarmas bo’lganda ma’lum massali gaz bosimining nisbiy o’zgarishi temperaturaga to’g’ri proporsionaldir.O’zgarmas hajmda sodir bo’ladigan jarayon izoxorik jarayon deyiladi. Izoxorik jarayon grafiklari izoxoralar deyiladi. O’zgarmas massali gaz uchun hajm o’zgarmas bo’lganda bosimning temperaturaga nisbati o’zgarmaydi.