Мавзу: Доривор ўсимликлар хомашёларини стандартлаш давлат тизими

3-§. Махсус ишлов бериш
40. Доривор ўсимлик хом ашёсининг сифатини ошириш мақсадида уларнинг айрим турлари учун махсус ишлов беришни назарда тутувчи қуйидаги усуллардан фойдаланилади:
қуритиш вақтини қисқартириш;
мавжуд токсик компонентларни зарарсизлантириш ва терапевтик самарадорликни ошириш.
41. Доривор ўсимлик хом ашёси (дастлабки ёки қайта ишланган) амалдаги фармакопея ёки техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги ҳужжатларнинг талабларига мувофиқ ҳолда тамғаланган бўлиши керак.
4-§. Ишлов бериш воситалари ва ишлаб чиқариш объектларига талаблар
42. Ишлаб чиқариш объектлари ёқимсиз ҳид, тутун, чанг ёки бошқа ифлослантирувчи моддалар бўлмаган ва сув босмайдиган жойда жойлашган бўлиши керак.
Ишлаб чиқариш объектида дренаж тизимлари ва уларни тозалаш имконияти мавжуд бўлиши керак.
43. Қуритиш ва майдалаш жараёнида ифлосланиши мумкин бўлган майдонлар тоза майдонлардан алоҳида ажратилган бўлиши керак. Биноларни қуришда доривор ўсимлик хом ашёсига зарарли таъсир этувчи моддаларни ўтказмайдиган ва заҳарли буғларни чиқармайдиган материаллардан фойдаланиш керак. Зарур даражада тозалаш ва дезинфекциялаш имкони бўлмаган материаллардан (масалан, ёғоч) фақатгина улар ифлосланиш манбаи ҳисобланмайдиган ҳолатларда фойдаланилиши мумкин.
Ишлаб чиқариш биноларида:
доривор ўсимлик хом ашёси корхонага келиб тушган пайтдан бошлаб юборишгача бўлган ишларни гигиена қоидаларига риоя қилган ҳолда амалга ошириш;
ҳарорат ва намликни тўғри назорат қилиш;
ўзаро ифлосланишга олиб келиши мумкин бўлган жараёнларни (тўсиқлар ёки бошқа усуллар билан), айниқса тез ифлосланадиган жойларни (қуритиш ва майдалаш майдонлари) тоза жойлардан ажратиш;
тозалашни осон амалга ошириш ва гигиена қоидаларига риоя қилишни назорат қилиш;
ташқи муҳитдан тутун, чанг ва бошқа шу каби ифлослантирувчи моддалар киришининг олдини олиш;
ҳашаротлар, шунингдек чорва моллари ва уй ҳайвонларининг киришининг олдини олиш;
зарур ҳолларда, биноларнинг айрим қисмларига қуёш нурларининг тўғридан-тўғри тушишига йўл қўймаслик лозим.
44. Доривор ўсимлик хом ашёсини қайта ишлаш майдонлари қуйидаги талабларга жавоб бериши лозим:
поллар сувга чидамли, сув ўтказмайдиган, ювилиши мумкин бўлган, сирпанмайдиган ва заҳарли бўлмаган материаллардан тайёрланган бўлиши ҳамда осон тозаланиши ва дезинфекцияланиши учун ёриқларсиз бўлиши керак. Зарур ҳолларда, полда суюқликларнинг оқиб кетиши учун етарлича қияликка эга бўлган новлар бўлиши лозим;
деворлар ишлов бериш жараёнлари учун зарур бўлган баландликда текис ва ёриқсиз ҳамда осон ювиладиган ва дезинфекцияланадиган бўлиши керак. Зарур ҳолларда, деворлар сувга чидамли, сув ўтказмайдиган, ювилиши мумкин бўлган материаллар билан қопланган бўлиши зарур. Деворлар оч ранглар билан бўялиши лозим;
шифтлар ювиш учун қулай бўлиши зарур;
деразалар ва бошқа тешиклар ҳашаротларга қарши тўрлар билан жиҳозланган бўлиши керак. Тўрлар ювиш учун осонгина олинадиган бўлиши ва бут ҳолатда сақланиши керак;
эшиклар текис, сув ўтказмайдиган юзага эга бўлиши керак;
шифтга ўрнатиладиган мосламалар ва ёритиш асбоблари шундай ўрнатилиши керакки, бунда намлик конденсацияси, томчи тушиши натижасида дастлабки ёки ишлов берилган доривор ўсимлик хом ашёси зарарланишининг олди олиниши керак. Уларнинг конструкцияси, дизайни ва қопламаси кирнинг тўпланишига йўл қўймаслиги, шунингдек ювиш учун қулай бўлиши лозим;
яшаш, овқат пишириш, овқатланиш, кийим алмаштириш жойлари, ҳожатхоналар ва ҳайвонларни сақлаш жойлари доривор ўсимлик хом ашёсини қайта ишлаш жойларидан тўлиқ ажратилган бўлиши зарур.
45. Ишлаб чиқариш ҳудудида етарли босим ва ҳароратдаги, сақлаш (зарур бўлса) ва узатиш мосламалари билан жиҳозланган ҳамда ифлосланишдан яхши ҳимояланган сувнинг етарли захиралари бўлиши лозим.
Муз ичимлик сувидан тайёрланиши ҳамда уни ишлаб чиқариш, сақлаш ва ишлатишда ифлосланишларнинг олди олиниши лозим.
Доривор ўсимлик хом ашёси билан бевосита алоқада бўладиган буғ ёки доривор ўсимлик хом ашёсига тегиб турувчи юзалар таркибида соғлиқ учун хавф туғдирувчи ёки доривор ўсимлик хом ашёсини ифлослантирувчи моддалар бўлмаслиги керак.
Буғ ишлаб чиқариш, музлатиш, ёнғинни назорат қилиш ва қайта ишлаш жараёни билан боғлиқ бўлмаган мақсадларда фойдаланиладиган ичимлик бўлмаган сувнинг ичимлик суви қувурларига боғланишига йўл қўйилмайди. Зарурат бўлса, қувурлар ажратувчи рангда бўлиши керак.
Бунда, ювиш ва стериллаш жараёнлари учун ҳам ичимлик сувидан фойдаланилади.
46. Корхоналарда оқова сувлар ва чиқиндиларни оқизишнинг самарали тизимлари бўлиши, улар доимо мақбул ва ишчи ҳолатда сақланиши керак. Оқова сув тизимлари катта оқимлар учун етарлича кенг бўлиши зарур.
47. Қўл ювиш хоналари иссиқ ва совуқ сув, тегишли ювиш ва қўлларни қуритиш воситалари ҳамда бошқа гигиеник воситалар билан таъминланиши зарур. Агар қоғоз сочиқ ишлатилса, қўл ювиш мосламаси ёнида қоғоз сочиқ учун диспенсерлар ва ишлатилган қоғоз сочиқлар учун саватлар ўрнатилиши керак. Ходимлар ҳожатхонага борганидан кейин қўлларини ювиш кераклиги ҳақида эслатмалар қўйилиши керак.
48. Ишлаб чиқариш биносида ортиқча иссиқлик, буғ ва чанг тўпланишининг олдини олиш ва ифлосланган ҳавони чиқариб ташлаш мақсадида шамоллатиш тизимлари мавжуд бўлиши зарур. Ифлосланган ҳавонинг тоза ҳаволи хоналарга киришига йўл қўйилмаслиги лозим. Шамоллатиш тешиклари зангламайдиган материаллардан тайёрланган қопқоқ ёки бошқа ҳимоя тўсиқлар билан ёпилиши керак. Қопқоқлар тозалаш мақсадларида осонлик билан олинадиган бўлиши керак.
Барча совутиш хоналари ҳароратни ўлчаш ёки қайд қилиш асбоблари билан жиҳозланган бўлиши керак.
49. Фойдаланишга яроқсиз хом ашё ва чиқиндиларни объект ҳудудидан олиб чиқиш учун олдиндан тайёрланган жойлар ва чиқинди қутилари ўрнатилиши ва улар ҳар куни бўшатилиши лозим.
Яроқсиз хом ашё ва чиқиндилар учун контейнерлар герметик, металл ёки бошқа сув ўтказмайдиган материаллардан тайёрланган, осон тозаланадиган ёки бир марталик ишлатиладиган ҳамда маҳкам ёпиладиган бўлиши керак.
50. Чиқиндилар ва яроқсиз хом ашё учун ишлатиладиган асбоб-ускуналар ажратиш белгиларига эга бўлиши ва истеъмолга яроқли доривор ўсимлик хом ашёлари учун ишлатилмаслиги керак.