Мавзу: Дозиметрик курилмалар. Радиоактивлик холат даражасини аниқлаш. Режа: 1


Download 1.31 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/9
Sana16.09.2023
Hajmi1.31 Mb.
#1679793
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
4-амалиёт

Радиацион
нурланиш
манбаи
Сцинтилляцион детекторли «ПРОГРЕСС» спектрометр қурилмаси
©
http://www.doza.ru
...
Чақнаш (scintillatio) ҳодисаси
Қувват манбаи блоки
Ўлчаш блоки
Сцинтилляцион
детектор
Рентген
нурланиши
е

Сцинтиллятор
Электрод (динод)
Ярим ўтказгичли детектор


Айрим адабиёт манбаларида сцинтилляторлар – фосфорлар ёки люминофорлар деб 
ҳам номланади.
«ПPЗАБ–01–CОЛО» pадиометpик комплекси одам организми тери қопламида, 
кийимларда, қурилмалар устки қисмида α– ва β–нурланишни қийматини ўлчашга 
мўлжалланган бўлиб, кремнийли сцинтилляцион детекор билан жиҳозланган. 
«PКC–01–CОЛО» альфа–бета–гамма pадиометp–дозиметp қурилма комплекси – α–, 
β– ва γ–нурланиш қийматини ўлчашга мўлжалланган.
Ҳозирги вақтда LaBr
3
(Ce) кристали асосида ишлаб чиқарилган, IPROL–1 моделидаги 
сцинтилляцион детектор блоки билан жиҳозланган «InSpector–1000» спектрометри (АҚШ) 
кенг қўлланилиши қайд қилинади.
NaI асосида ишлаб чиқилган сцинтилляцион детекторли «Прогресс» спектрометр 
қурилмаси (Россия) радиоактив намуна таркибида 
I
131
53

Cs
134
55
ва
Cs
137
55
изотоплари 
спектрини аниқлаш имконини беради.
Ядро тадқиқотлари бўйича Европа иттифоқи (CERN – Conseil Européen pour la 
Recherche Nucléaire) тадқиқотлар марказида (Швейцария, Женева ш.) 100 мк аниқлик 
даражасида зарядли заррачаларни қайд қилишга мўлжалланган ATLAS гигант (~8 қаватли 
уй баландлигида) қурилмаси ишга туширилган бўлиб, мажмуа ер остида 75–100 метр 
чуқурликда жойлашган. Бу қурилма ишлаш тамойили Гейгер қурилмасига ўхшаш типдаги 
радиацион детектор асосида функция бажаради ва 1 секунд давомида ~10 000 000 000 
заррачани қайд қилиш қувватига эга ҳисобланади.
Бунда катта адрон коллайдер (LHC–Large hadron collider) – заррачаларни 
тезлаштирувчи гигант мажмуа бўлиб, протонлар оқими 7 ТэВ энергия қийматигача 
тезлаштирилади (инглиз тилида сollider – тўқнаштиргич деган маънони англатади). 2015–
йилда заррачаларнинг энергиясини 13 ТэВ гача оширилишига эришилган. Протонлар старт 
зонасида 0,8 ГэВ энергияга эга бўлиб, навбатдаги протон синхротрон (PS) зонасида 26 ГэВ 
энергияга эришади, кейинги протон синхротрон зонада (SPS) 450 ГэВ энергия қайд 
қилинади, сўнгра протонлар оқими ҳалқасимон ер ости йўли бўйлаб (27 км) қарама–қарши 
йўналишда ҳаракатланади ва детекторлар соҳасида ўзаро тўқнашади. Шунингдек, ушбу 
тезлаштирувчи тизимда электрон (

e
) ва позитрон (

e
) оқими ҳам ўрганилади.

Download 1.31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling