Mavzu: Elеktr toki. O’lchov birliklari. Reja

MAVZU: Raqamli signalni uzluksiz signalga va uzluksiz signalni raqamli signalga aylantiruvchi qurilmalar. (TsAP, ATsP.)
REJA:
1. Raqamli signalni uzluksiz signalga aylantiruvchi qurilmalar
2. Uzluksiz signalni raqamli signalga aylantiruvchi qurilmalar. (TsAP, ATsP)
Analog signal.Analog signal deb Analog signalamplitudasining minimal va maksimal oralig’ida cheksiz qiymatlarsonini qabul qilishiga aytiladi.Raqamli signal.Raqamli signal- cheklangan qiymatlar qabulqiladigan signalga aytiladiImpulsli kodli modulyatsiya (IKM) yordamida,analog signallarniraqamli signalga aylantirish jarayoni ketma-ket bajariladigan 3tadbirdantashkil topgan:1.Diskretlash2.Kvantlash3.KodlshtirishDiskretlash.Diskretlash analog signalni (amplitude- Impulslimodulyatsiyasi ) AIM yordamida diskret xolatda ko’rsatishdan iborat. Analogli signallarni raqamli signallarga aylantirishning turi usullari bor. SHulardan eng ko‘p tarqalgani signalni vaqt bo‘yicha diskretlashtirish va sathi bo‘yicha kvantlashdan iborat.
Diskretlashtirish-signallarni qisqa muddatli ketma-ket keladigan impulslarga almashtirish demakdir. Bunday diskretlashtirilgan amplitudaviy- impulsli modulyator yordamida bajariladi. Uning bitta kirishiga diskretlanuvchi analogli signal berilsa, boshqasiga qisqa muddatli ketma-ket impulslar beriladi. Analogli signallarni ketma-ket keluvchi impulslar orqali tasvirlashda interval qancha kichik olinsa, aniqlik shuncha yuqori bo‘ladi. Biroq bunda raqamli signallar soni ortib ketadi. SHu sabali eng qulay echimni tanlab olish zarur bo‘ladi. bu echim V.A.Kotelnikov teoremasi orqali beriladi. Diskretlash davrida signalning sanoq qiymtlari turlicha bo„ladi. Signal sathiga muvofiq ravishda kvantlash usuli bilan signalning sanoq qiymatlarini raqamli signallarga aylantirish mumkin.Kirish kuchlanishi o‘zgaradigan Umax dan Umin gacha bo‘lgan oraliq 2n intervalga bo‘linadi.Intervalning kengligi Kvantlash qadami deyiladi.Signal kvantlanganda va aksincha raqamli signal qaytadan analogli signalga aylantirilganda ma‘lum bir buzilishlar hosil bo‘ladi.Bu esa Kvantlash shovqini deyiladi. Analogli signallarni raqamli signallarga aylantiruvchi qurilmalar ikki qismdan-amplitudaviy-impulsli modulyator va kvantlovchi qismlardan iborat.
4-rasm.Signallarni qatorlar yordamida kvantlsh.
5-rasm.Xonalar boylab tenglashtirish usuli bilan signallarni kvantlash. Bu yerda PAA-raqamli signallarni analog signallarga aylantirgich;
MП-mikroprotsessor;
Raqamli (diskret) signallar.Raqamli signallar ikki xil diskret almashuvchi bor yo‘q signallardan iboratligi sababli u orqali ikkilik sanoq sistemasidagi ma‘lumotlarni ta‘svirlash mumkin.Bunda elektrik implusning borligi -1,yo‘qligi-0 bilan ikkilik tarzda diskret signallarni uzatish 1880 yillarning o‘rtalaridayoq Semyuel Morze tomonidan joriy qilingan edi.Unda ma‘lumot nuqta << . >> va tire <<->> lar ketma-ketligi shaklida tasvirlangan.
Morze alifbosida ,masalan V harfi << … >> kabi belgilangan.Telegram simlari orqali bu harfni uzatish uchun pauza bilan ajratilgan uchta qisqa va bitta cho‘ziq signal ishlatilishi mumkin.Ammo bunday uzatish tezligi nihoyatda past.Modem kompyuterda hosil qilgan ma‘lumotni uzatish uchun raqamli signallardan foydalanish ham,tez ham qulay va aniq bo‘ladi.Ammo hozir ham ko‘pgina aloqa qurilmalari (telefon,telegraf,radio,telvideniya) analog signallar bilan ishlaydi.Bu muammodan qutilish uchun modem zarur.Modem raqamli signali analogli signalga ham (Modulyatsiya),analogli signalni raqamli signalga ham (Demodulyatsiya) aylantira oluvchi yagona qurilmadir.Modem ichki yoki tashqi bo‘lishi mumkin.Ularni tanlashda quydagilarga e‘tibor berish lozim:-Tashqi modem alohida qurilma bo‘lib,alohida elektr toki sarfini talab etadi.Ammo uni turli kompyuterlar bilan ishlatish mumkin.U Sistema blokdagi kemtma-ket portlardan biriga kabel orqali ulanadi.-Ichki modem sistema bloki ichidagi stolga ulanadi va qo‘shimcha elektr quvvati talab
etmaydi.Modemning asosiy ko‘rsatkich uning ma‘lumot almashinish tezligi hisoblanadi.Bu tezlik bot(bit/sek) yoki kbit/sek-larda ulanadi. Ananaviy telefon liniyalarida modem orqali ma‘lumot almashishning maksimal tezligi 60kbit/sek bo‘lishi mumkin. Tezlik bo‘yicha modemlarni to‘rt gruhga bo‘lish mumkin
1.Tezligi past modemlar(1200,2400,4800bit/sek). 2.O‘rtacha tezlikdagi modemlar(9600,14400bit/sek) 3.Yuqori tezlikdagi modemlar (28800,33600,56000 bit/sek) 4.O‘ta yuqori tezlikdagi modemlar.