Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

Islomdagi yo‘nalishlar, mazhablar, oqimlar. Insoniyat murakkab ijtimoiy-siyosiy jarayonni boshidan kechirmoqda. XXI asr mafkuralar to‘qnashuvi asri bo‘lishini idrok etmoq zarur, bunda "XXI asrda yadro poligonlaridan emas, balki mafkuraviy poligonlardan ehtiyot bo‘lishimiz, mafkuraviy immunitet hosil qilishimiz lozim". SHuningdek, ‘‘G‘oyaga qarshi faqat g‘oya, fikrga qarshi fikr, jaholatga qarshi ma’rifat bilan bahsga kirishmog‘imiz, kurashmog‘imiz kerak", degan so‘zlarni alohida esda tutishimiz darkor. Mustabid tuzum, jaholat va mutaassiblikka chorlovchi g‘oyalarga qarshi milliy istiqlol g‘oyasini qo‘ya bilishimiz zarur. Milliy istiqlol g‘oyasi qanday mazmun kasb etadi? Avvalo, milliy istiqlol g‘oyasi millatidan qat’i nazar O‘zbekiston Respublikasting fuqarolarini tashkil etuvchi O‘zbekiston xalqi (Konstitutsiya, 8-modda) manfaatini ifoda etishini anglamog‘imiz kerak.
Milliy istiqlol g‘oyasinint bosh maqsadi: Yurt tinchligi, xalq farovonligi va kelajagi buYuk bo‘lgan davlatni qurish. Bu maqsadni amalga oshirish uchun asosiy Shart barqaror vaziyat. Barqarorlikka qarshi bo‘layotgan tahdidlar ichida eng xavflisi - mafkuraviy tahdid, uning sinashta bo‘lgan uslubi, ayniqsa, bizning xalqimizga qarshi qo‘llaydiganlari - diniy omil hisoblanadi.
Ana Shunday Sharoitda mintaqada, xususan, O‘zbekistonda, o‘z ta’sirini o‘tkazishga uringan kuchlar millatimiz tabiatini hisobga olgan holda Islom omilidan g‘arazli maqsadlarda foydalanish harakatida bo‘ldilar. Islom dinining sof g‘oyalari niqobi ostida siyosiy hokimiyatni egallashga intildilar. YA’ni, Alloh, Islom kabi so‘zlarni qo‘shib nomlangan, eshitilishi jarangdor partiya, tashkilotlar — "Islom uyg‘onish partiyasi", "Hizbulloh" (Alloh partiyasi), "Hizb at-tahrir al-islomiy" (Islom ozodlik partiyasi) kabilarni tuzib, mavjud konstitutsiyaviy tuzumni ag‘darib tashlab, yaxlit jug‘rofiy hududda Islom davlati qurish, xalifalikni qayta tiklashga harakat qildilar.
Bu borada "Islom ta’limoti nima deydi?" degan o‘rinli savol tug‘iladi. Har qanday ta’limotni uning asl manbalari orqali tuShunish, o‘rganish maqsadga muvofiqdir. Ana Shu yo‘ldan borib, Islom dinida fiqhiy va aqdsaviy jihatdan qanday bo‘linish, ajralishlar bo‘lgani, uning sabablarini ilmiy, qiyosiy jihatdan o‘rganish mazkur kursning bosh maqsadi hisoblanadi.
Islomning lug‘aviy ma’nosi "BuYuruvchining farmoni va taqiqiga e’tirozsiz bo‘ysunish hamda uni buYurilgandek bajarish", demakdir. Islomning istilohniy ma’nosi Alloh tarafidan Yuborilgan barcha payg‘ambarlar insonlarga Islom dinidan ta’lim berganlar. Alloh taologa, Uning sifatlariga, oxirat kuniga payg‘ambar yo‘llagandek ishonish, kitoblarini tasdiqlab, ular ravShanlantirib bergan to‘g‘ri yo‘ldan borish, YAratganni yagona bilib, Undan boshqasiga ibodat qilmaslikdir.
SHariat - to‘g‘ri yo‘lga solmoq, qonunchilik yo‘naltirmoq, ibodat yo‘llari, hayotiy va ijtimoiy qoidalar, kishilar orasidagi munosabat va muammolar, halol bilan haromni ajratib bermoqdir.
Qur’on va sunnatning hukmlaridan olingan mana Shu qonunlar fiqh ilmi, deyiladi.
Istilovda "fiqh" "Alloh taolo o‘z payg‘ambari Muhammad (S.A.V.) orqali nozil qilgan Shariatni teran fahmlamoq" ma’nosini bildiradi. "Fiqh"ning Shariat istilohidagi boshqa ta’rifida "SHar’iy dalillardan qar’iy hukmlar chiqarishdir", deyiladi. Bu ta’rifdagi "Shar’iy dalil" Qur’oni karim va hadisi Sharifdir. "SHar’iy hukm" esa umumiy hukmdan kelib chiqadigan xususiy fikrdir. SHariatda Shar’iy hukmlar asosan ibodat va muomalotlarda namoyon bo‘ladi. Zamonlar o‘tishi bilan, Al-istinbat - chiqarib olish, sug‘urib olish uslublari Shakllana bordi. Ijtihod qilish natijasida qat’iy dalolat qilib berilmagan hukmlar, fikrlar xususida ijmo - ya’ni, etuk ulamolarning o‘zaro kengashib bir fikrga kelishlari taomilga kira boshladi. SHu tariqa qiyoslash orqali va Yuqorida aytilganlar bilan birga yangi bir fan - usuli fiqh - ya’ni, musulmon huquqShunosligi vujudga keddi. Mazhab so‘zi arabcha “yo‘nalish” ma’nosini bildirib, Islom atamashunosligida biror diniy masala, muammo bo‘yicha muayyan ulamo fikriga ergashish, "uning Yurgan yo‘nalishidan borish" (arabcha - zaxaba ‘ala mazhabixi)ni bildiradi.
1.Hanafiylikdagi mashhur kitoblar: Muhammad bin al-Xasan ash-SHayboniyning (vafoti 805 yil) "Kutub Zaxirurrivoya" nomli kitobi. Keyinroq uning muhim qismlarini Abul Fodi al-Marvazi "Al-Kofiy" asarida yanada tartibga soldi. Unga SHamsuddin as-Saraxsi (vafoti 1090 yil) "Al-Mabsut" nomli Sharh yozdi.