Mavzu: Haroratni òzgarshi sababli òlchash asbobda kelib chiqadigan xatolikni aniqlash Reja

3. 
Diskret o‘lchash usuli. 
YUqorida ko‘rilgan o‘1chash usullaridan tubdan farq qiluvchi diskret o‘1chash 
usuli ham mavjud. Diskret o‘1chash usuli shundan iboratki, unda vaqt bo‘yicha uzluksiz 
o‘zgaradigan kattalik vaqt bo‘yicha diskretlanadi, miqdor bo‘yicha esa kvantlanadi 
yoki boshqacha qilib aytganda vaqt bo‘yicha uzluksiz o‘zgaradigan kattalik vaqtning 
ayrim momentlariga tegishli uzuq qiymatlariga o‘zgartiri1adi (2.1-rasm). 

---

29 
2.1-rasm. Vaqt bo‘yicha uzluksiz o‘zgaradigan kattalik. 
X(t) — vaqt bo‘yicha uzluksiz o‘zgaradigan kattalikning o‘zgarish grafigi; Xk 
— kvant miqdorlari ya’ni o‘1chanadigan X—f(t) kattaligining ti, t2, t3, ....... än 
lTlOmentlariga tegishli uzuq qiymatlari. 
Demak, diskret o‘1chash usuli bo‘yicha o‘1chanadigan kattalikning hamma 
qiymati (0 + t) emas, balki, ayrim momentlarga tegishli qiymatigina ma’lum bo‘ladi. 
Diskretlash bu muayyan diskret (juda qisqa) vaqt oralig‘ida qadnomalarni 
olishdir. tr, t2, 3, ....... tn — diskretlash momentlari deyiladi Va ti+ t2 gacha oraliq 
diskretlash momentlari deyiladi. 
Kvantlash esa, X(t) kattalikning uzluksiz qiymatlarini Xk diskret 
qiymatlarining to‘p1ami (nabori) bilan almashtirishdir. 
O‘lchanadigan kattalikning uzluksiz qiymatlari muayyan tartiblar asosida 
kvantlash darajalarining qiymatlari bilan almashtiriladi. Kodlashtirish esa, 
muayyan ketma-ketlikda ifodalangan sonli qiymatlarni tavsiya etishdan iborat. 
Uzluksiz o‘zgaruvchan kattalikning diskret usuli asosida uzuk diskret 
qiymatlariga, kodlarga o‘zgartiri1ishi asosan 3 xi1 usulda amalga oshiriladi. (2-rasm. a, 
b, v): 
2.2-rasm. a) ketma-ket hisob usuli; b) taqqoslash (solishtirish) usuli; v) sanoq usuli
 
O‘lchash xatoligi deganda o‘1chanayotgan kattalikning haqiqiy qiymatidan 
o‘1chash natijasining farqlanishi tushuniladi. O‘lchash xatoliklari sonli 
ifodalanishi shakli bo‘yicha mutlaq va nisbiy xatoliklarga bo‘1inadi. 

---

30