Mavzu: Hisoblash texnikasi va uning rivojlanish tarixi
Elektromexanik mashinalar dáwiri
Download 32.11 Kb.
|
Esaplaw texnikası jáne onıń strukturası
- Bu sahifa navigatsiya:
- Esaplaw nátiyjelerin tabulyator keste kórinisinde baspadan shıǵarıp berer edi.
3. Elektromexanik mashinalar dáwiri 19 ásir aqırınan 20 ásir ortalarına shekem
bolǵan dáwirdi óz ishine aladı. Elektrotexnikaning rawajlanıwı esaplaw mashinalarında insan fizikalıq miyneti ornına elektr energiyanı qóllawǵa alıp keldi. Elektromexanik mashinalar menen bir waqıtta jańa mashina túrleri, esaplaw - analitik mashinaları payda bolıp, olarda esaplaw operatsiyaları atqarılıp, avtomatikalıq usılda nátiyjeler salıstırıwlanilib, analiz etińiw múmkinshiligi jaratıldı. Bunday mashinalardan eń birinshisi 1888 jıl AQShda G. Gollerit tárepinen jaratılıp, oǵan " tabulyator" atı berildi. Bul mashinalarda informaciya tasıwshılar retinde perfokartalar xızmet kilgan. Biziń watanımızda esaplaytuǵın - analitik mashinalar asrimizning 20-shı jıllarından baslap isletiline baslandı. Bul mashinalar perfokartada informaciya tayarlawshı qurılmalar (perforatorlar), perforatsiyani baqlaw (kontrol'niklar), saralaw, málim sistemaǵa keltiriw mashinaları (reproduktorlar) menen birgelikte kompleks bolıp isletilinerdi. Esaplaw nátiyjelerin tabulyator keste kórinisinde baspadan shıǵarıp berer edi. 4. EHMlar dáwiri asrimizning 40 -jılları ortalarından baslanıp tap házirgi kunge shekem bolǵan dáwirdi óz ishine aladı. Bul dáwir elektronikaning rawajlanıw dáwiri menen baylanıslı bolıp, onıń tiykarında esaplaw mashinalarınıń tazadan - jańa túrleri hám modelleri dúnyaǵa keldi. Birinshi EHM 1945 jıl AQSH de ilimpazlar Dj. Mougli hám D. Ekkert tárepinen jaratılıp, oǵan ENIAK atı berildi. Bul EHM 18000 elektron lampadan dúzilgen bolıp, tiykarǵı element bazası elektromagnitlı relelarga tiykarlanǵan edi. Burınǵı SSSR de bolsa birinshi elektron lampaǵa tiykarlanǵan KEHM (kishi elektron esaplaw mashinası ) 1951 jıl akademikalıq S. A. Lebedev baslıqlıǵında jaratılǵan. 1952 jılı taǵı sol alım baslıqlıǵında úlken elektron esaplaw mashinası (KEHM-2) jaratılıp, onı 1954 jılı qayta islep rawajlanıwlashtirilib, onıń jumıs ónimliligi sol waqıt ushın kútá úlken bolǵan esaplaw tezligi sekundına 10000 operatsiyaǵa jetkizildi. Esaplaw texnikası rawajlanıw áwladları tómendegi kórsetkishler menen ańlatpalandi: Esaplaw texnikası ishki dúzilisi (arxitekturası ), programma támiynatı, EHM menen paydalanıwshınıń óz-ara baylanıs quralları (tiller hám mámile forması ) hám texnika tárepinen ámelge asırılıwı (element bazası, texnikalıq kórsetkishleri). Tuwrısıda, birpara -bir kórsetkishlerdiń rawajlanıwı birdeyde emes; sol sebepli de EHMlarni áwladlarǵa ajıratıw kóbirek hám málim bir mániste shártli esaplanadı. Usınıń menen birge házirgi waqıtta EHMlarni áwladlarǵa ajıratıwda ábzallaw bolǵan kórsetkish olardı quraytuǵın element bazaları bolıp tabıladı. Sol principke tiykarlanıp 1-shi áwlad EHMlarining element bazası bolıp elektron lampalar xızmet etdi. Bul áwlad EHMlarining dúzilisi klassik sxemaǵa uyqas kelip, tiykarǵı qurılmalar óz-ara ajıralmas baylanısqan bloklar kompleksinen dúziledi (arifmetik- logikalıq yad, basqarıw apparatı, kirgiziw-shıǵarıw apparatı ). Programmalar mashina tilinde tuzilib, hár bir bólek paydalanıwshı óz ixtiyoricha jumıslar edi. EHMni málim bir waqıtqa alıp, waqtıniń bir bólegi programmanı sazlaw ushın ajratilardi. Programma támiynatı tiykarlanıp standart kishi programmalardan tuzilardi. Birinshi áwlad EHMlari ózleriniń úlken geometriyalıq ólshemleri, kóp energiya talap etiwi hám isenimliliginiń kamligi menen parıqlanardi. Esaplaw texnikası tezligi hám yad sıyımlılıqı úlken emes edi. Birinshi áwlad EHMlariga ulıwma xarakteristika berilsa, operatsion ortalıqtıń ápiwayılıǵına, ol jaǵdayda elementar operatsiyalardıń aldınan anıqlanilishi, dialog dárejesiniń júdá jónligi, EHMda interfeys kanallarınıń joq ekenligi konkret qurılmalardı basqarıwdı hám esaplaw procesin paydalanıwshı tárepinen túsiniwdi qıyınlashtirar edi. Esaplaw texnikası birinshi áwladındaǵı operatsion ortalıq - bul konkret algoritmlar mexanizminiń ámelge asırılıwı paydalanıwshı tárepinen beriletuǵın operatsiya hám wazıypalar programmasınıń izbe-izligi bolıp tabıladı. Usınıń menen birge bular sanaatda islep shıǵarılǵan birinshi mashinalar bolıp, kóplegen standart máselelerdi sheshiwde qayta -qayta paydalanıw ushın programmalardı saqlaw múmkinshiligine iye edi. Bul jumıs bolsa paydalanıwshınıń EHM menen ajıralmas mámilesi járdeminde ámelge asırilar edi. Sol sebepli paydalanıwshınan esaplaw procesin basqarıw ushın programmalastırıwtırıw basqıshların tereń úyreniw talap etilardi. Esaplaw texnikası 1-shi áwladına aldınlaw tilge alınǵan MESM, BESM-1, 2, Strela, M-1, 2, M-20, Ural-1, Ural-2, Minsk-1, 2, Minsk-12 hám basqa mashinalar kiredi. Bul mashinalardan tiykarlanıp ilimiy, texnikalıq, injenerlik, ekonomikalıq máselelerdi sheshiwde paydalanılǵan. Yarım ótkizgishli hám magnit elementli texnologiya rawajlanıwı menen 50- jıllar aqırı, 60-shı jıllar baslarına kelip Esaplaw texnikası 2-shi áwladın ózlestiriw baslandı. Ekinshi áwlad EHMlari informatsiya kirgiziw-shıǵarıw procesin basqarıwdı oraylashmagan formada ámelge asırıp, oraylıq protsessorga túrme-túr sırtqı qurılmalardı maslastırıp jalǵaw imkaniyatın beredi. Bul áwlad EHMlarida kirgiziw-shıǵarıw qurılmalarınıń túrleri anaǵurlım kópaytirilib, sırtqı yad sıyımlılıqı talay keńeytirildi. Programmalastırıwtirishda universal hám algoritmik tiller, dilmashlar (translyatorlar hám interpretatorlar), programmalar kitapxanası hám taǵı basqalardı qóllaw múmkinshiligi jaratıldı. Baylanıs quralı bolıp (interfeys) programmalastırıwtırılatuǵın arnawlı procedura tili xızmet qılatuǵın edi. Soǵan uyqas túrde operatsion sistemalar payda bolıp, paydalanıwshı orınlawı kerek bolǵan wazıypanı málim bir procedura tilinde qabıllaw múmkinshiligine iye boldı. Ekinshi áwlad EHMlari tek ǵana injenerlik hám ilimiy esap -kitap jumısları ushınǵana isletilmay, kirgiziw hám shıǵarıw informatsiya kólemi júdá kóp bolǵan ekonomikalıq hám informatsion máselelerdi sheshiw ushın da paydalanildi. Ekinshi áwlad EHMlarining birinshisi " Razdan-2" bolıp 1961 jılı Yerevan qalasında jaratıldı. 60-shı jıllar ishinde ekinshi áwlad EHMlarining 30 den artıq modelleri jaratılıp, olardıń kópshiligi ceriyalab islep shıǵarıldı (" Minsk- 2", 1963 jılda " Minsk-22", BESM-4, " Ural-11", 1964 jılda " Ural-15", 1965 jıldan keyin BESM-6, " Mir", " Nairi", " Dnepr" hám basqalar ). Ekinshi áwlad EHMlari sol dáwir ushın salıstırǵanda úlken tezlikke iye edi. Mısalı, BESM-6 atlı Esaplaw texnikası tezligi sekundına 1 mln. operatsiyaǵa teń. Olar isenimliliginiń joqarılıǵı, aldınǵı áwladqa salıstırǵanda kem elektr energiyası talap etiwi menen ajralıp turardı. Úshinshi áwlad EHMlari 60 -jıllardıń aqırı hám 70-jıllardıń baslarına tuwrı kelip, olar integral sxemalarda dúzilgen edi (IS). Integral sxema - bul asa kishi elektron sxema bolıp, kremniyli plastinkada bir qansha mayda tranzistorlardan hám basqa elementlerden dúzilgen hám málim bir funkciyanı orınlawǵa maslasqan bolıp tabıladı. Bul sxema daǵı elementlerdiń hámmesi germetizatsiyalashtirilgan plastmassali tartpaǵa jaylastırıladı. Bul ilajlardıń hámmesi gabarit sıyımlılıqtıń talay kishilashtirilishiga, isenimlilikti kóteriwge, Esaplaw texnikası quwatın asırıwǵa alıp keldi. Bul áwlad mashinalarına esaplaw procesin basqarıwdıń oraylashmagan forması xos bolıp tabıladı. Esaplaw mashinaların basqarıwdı ámelge asırıw, arnawlı operatsion sistemaǵa maslastırılǵan, yaǵnıy EHMlarga o'rnashtirilgan basqaratuǵın, qayta isleytuǵın hám xızmet kórsetetuǵın programmalarǵa tiykarlanǵan bolıp tabıladı. Texnikalıq qurallardıń to'xtovsiz rawajlanıwı sharayatında islep shıǵılǵan programma támiynatın saqlap qalıwǵa umtılıw jańa ideyanıń payda bolıwına, yaǵnıy birdey programma támiynatınan paydalanıwshı hár túrlı islep shıǵarıw quwatına iye bolǵan esaplaw mashinalarınıń programmaları bir-birine túsetuǵın sharayattı jaratıw, yaǵnıy programma támiynatı birligi túsinigi payda bolıwına alıp keldi. Naǵız ózi ideya tiykarında 3-shi áwlad EHMlariga uyqas tushuvchi " EHM arxitekturasi" payda bolıp, bul sóz dizbegi óz ishine EHMlar kompleksiniń hár qanday másele sheshiw ushın da tiykarlanıp birdey operatsion ortalıqtan paydalanıwına aytıladı Download 32.11 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling