Mavzu: Ilmiy tadqiqot asoslari fanining maqsadi va vazifalari, umumiy tushunchalar

20.2. U dastlab tan olingan vaqtdan boshlab besh yil davomida.

21. Ayrim holatlarda tajriba-konstruktorlik ishlariga qilingan xarajatlar natijasida olingan iqtisodiy naf xo‘jalik yurituvchi subyekt boshqa aktivlarni ishlab chiqarishi chog‘ida sarflanib ketadi va xarajat sifatida tan olinmaydi. Bunday holatda mazkur xarajatlar amortizatsiyasi boshqa aktiv qiymatining bir qismini tashkil etadi va balans qiymatiga kiritiladi. Masalan, ilgari aktiv deb hisoblangan tajriba-konstruktorlik ishlari xarajatlari ishlab chiqarish tovar-moddiy zaxiralari qiymatiga kiritilishi mumkin (“Tovar-moddiy zaxiralar” 4-son BHMS). Boshqa aktivlarning balans qiymatiga kiritilgan tajriba-konstruktorlik ishlari xarajatlari shu tariqa ana shu aktivlarning boshqa xarajatlari qilingan paytdagi xarajatlar deb tan olinadi.

TAJRIBA-KONSTRUKTORLIK IShLARI XARAJATLARINING KAMAYTIRILIShI

TAJRIBA-KONSTRUKTORLIK IShLARI XARAJATLARINING KAMAYTIRILIShI

22. Loyiha bo‘yicha tajriba-konstruktorlik ishlari xarajatlari summasini tajriba-konstruktorlik ishlariga keyin bo‘ladigan xarajatlarni, tegishli ishlab chiqarish xarajatlarini, ma’muriy xarajatlarni va mahsulot yoki texnologiyani bevosita realizatsiya qilish chog‘ida qilingan, lekin kelajakdagi daromadlar hisobidan qoplanmaydigan xarajatlarni hisobga olib, amortizatsiya qilinmagan qoldiq summasigacha kamaytirish lozim bo‘ladi.

Tajriba-konstruktorlik ishlanmalariga amortizatsiya qilinmagan xarajatlar qoldig‘i, agar bu xarajatlar ularni 16-bandda keltirilgan aktiv deb hisoblash mezonlariga javob bermasa, hisobdan chiqarib tashlanishi lozim. To‘la yoki qisman hisobdan chiqarib tashlangan summasini mazkur qisman yoki to‘la hisobdan chiqarib tashlash amalga oshirilgan davrdagi xarajat deb tan olish lozim bo‘ladi.

23. 22-paragrafga muvofiq qisman yoki to‘la hisobdan chiqarib tashlangan tajriba-konstruktorlik ishlari xarajatlarini, to‘la yoki qisman hisobdan chiqarib tashlashga olib kelgan voqea yoki vaziyat tugagandan so‘ng va yangi voqea hamda vaziyat kelajakda mavjud bo‘lishiga ishonchli dalil mavjud bo‘lgan hollarda qaytadan tiklash lozim. Qayta tiklangan summani, 17-paragrafga muvofiq to‘la yoki qisman hisobdan chiqarib tashlanmagan bo‘lsa, amortizatsiya sifatida tan olinishi mumkin bo‘lgan summaga kamaytirish kerak. Qayta tiklangan summani shu davr xarajati sifatida tan olingan tajriba-konstruktorlik ishlari xarajatlarining kamaytirilgan summasi sifatida e’tirof etish lozim.