Kimyoviy xossalari.
Kislorod platina geksaftorid bilan odatdagi temperaturada reaksiyaga kirishib, [ O │ PtF ] tarkibli qovoq rang kristall hosil qilishi kashf etilganidan keyin, 1962-yilda kanadalik olim Bartlett kislorod molekulasining ionlanish patensiali (12.2 eV), ksenon atomining ionlanish patensiali (12.13 eV) ga yaqin ekanligiga asoslanib, ksenon ham PtF bilan kimyoviy birikma hosil qilishi kerak, degan mulohazaga keldi. Bartlett Xe bilan PtF dan qizil kristall modda XePtF hosil qilib, o`z taxminini to`g`riligini isbotladi. Bartlett Xe[PtF6] ni sintez qilgani uchun unga Nobel mukofati berilgan. Reaksiya tenglamasi quyidagicha:
Xe + PtF6 → Xe[PtF6]
Radon. Radon. - Radon elementining ochiilish tarixi. Mariya va Pyer Kyurilar radioaktiv moddalarning havoni ionlashtirishini tadqiqlab radioaktiv manba yaqinida bo`lgan turli jismlar radioaktivlik xossalariga ega bo`lib qolishi va bu xodisa radioaktiv manba uzoqtirilganidan bir muncha vaqt keyin saqlanib qolinganini payqaydilar.
- M.Kyuri bu xodisani ta’sir ostida yuzaga kelgan (induksiyalangan) aktivlik deb atagan. 1899-1900 yillarda E.Rezerford va R.Ouen bu xodisani shunday tushuntirmoqchi bo`ladi:
- Radioaktiv jism qandaydir bir radioaktiv oqim (emanatsiya) paydo qiladi va u atrofdagi jismlar ichiga kiradi. Ko`p o`tmasdan E.Rezerford va F.Soddi isbot qilishicha, bu oqim-emanatsiya gazsimon modda bo`lib, Boyl qonuniga bo`ysunadi va sovutilganda suyuq holatga o`tadi, uning kimyoviy xossalarini o`rganish u 222 atom massali inert gazdan iborat ekanligini tasdiqladi.
- Radiydan bu emanatsiyaning – elementning hosil bo`lishida geliy (He) ajralib chiqadi degan xulosaga kelingan:
- Ra → Rn + He (anig`i 22688 Ra → 23086Rn + 42He)
- Qisqa vaqtdan so`ng bu xodisani V.Ramzay va F.Soddi tajribada tasdiqlagan. Dastlab bu moddaga emanatsiya nomi berlga
- Inert gazlar ham boshqa elementlar kabi o’z o’rni va o’z ahamiyatiga ega. Inert gazlar ahamiyati jihatidan sanoatdagi mahsulotlardan qolishmaydi. Chunki ilm – fan rivojlangan keyingi davrlarda insonlarni ham ehtiyojlari shunga mos ravishda ortib bormoqda. Misol uchun : insoniyatni oziq-ovqat, kiyim-kechak, dori-darmon va boshqa mahsulotlar bilan ta’minlash muammoga aylanib bormoqda. Shu qatorda elektr energiyasi ham. Misol uchun elektr energiyasini kam sarflab, ko’proq yorug’lik beruvchi lampochkalarni ishlab chiqarishda inert gazlardan unumli foydalanilmoqda.
- Bundan tashqari, ba’zi muhim reaksiyalar havo atmosferasida olib borilganda kislorod bilan reaksiyaga kirishib, kutilgan natija bermasligi sababli, inert gazlar bilan to’ldirilgan muhitda olib boriladi.
Xulosa
- Karimov I.A. O'zbekiston XXI asr bo'sag'sida: Xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. –Toshkent: O'zbekiston, 1997.
- Asqarov I.R., G'opirov K. Kimyo asoslari. –Toshkent: O'zbekiston milliy ensiklopediyasi, 2011.
M.M.Abdulxayeva, O’.M. Mardonov. KIMYO.- Toshkent:
O'zbekiston, 2002 246-250-bet
- M.K. Strugaskiy, B.P. Napeinskiy. UMUMIY KIMYO –Toshkent:O’qituvchi 1968y
- N.L. Glinka. UMUMIY KIMYO. Toshkent:O’qituvchi1968y
- Asqarov I.R.,Sh.H. Abdullayev.,O. Sh. Abdullayev Kimyo. –Toshkent: «Tafakkur» 2013-yil.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
@Kimyo_1
Do'stlaringiz bilan baham: |
