Mavzu: Infuzoriya paramitsiya Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

2.2. Erkin yashovchi infuzoriyalar
Erkin yashovchi infuzoriyalar. Ko'pchilik erkin yashovchi infuzoriy­ alar dengizlarda va chuchuk suv havzalarida hayot kechiradi. Ularning bir qismi suv planktonida muallaq yashaydi. Bentosda hayot kechiradi- gan infuzoriyalar orasida suv tubida yoki suv o'simliklarida o ‘nnalab yu- ruvchi turlari ham ko‘p uchraydi. Psammofill infuzoriyalar qirg‘oq ya- qinidagi qum zarralari orasidagi kapillyar namlikda yashashga moslash- gan. Ularning tanasi ingichka va uzun bo‘lib, oldingi qismida kipriklar yaxshi rivojlangan (23-rasm). Infuzoriyalar orasida о ‘troq yashovchi turlari ham bo'ladi. Ular maxsus poyacha orqali suv tubidagi predmetlai, mollyuskalar yoki qisqichbaqalar tanasiga yopishib oladi.
Ko'pchilik infuzoriyalar bakteriyalar, chiriyotgan o'simliklar qoldiqlari va bir hujayrali suv o ‘tlari bilan oziqlanadi. Infuzoriyalar orasida haqiqiy o ‘txo‘rlari ham bor. Masalan, chuchuk suv infuzoriyalaridan bin Nassulla ornata faqat ipsimon ko‘k-yashil suv o'tlari bilan oziqlanadi. Ayrim yirt- qich infuzoriyalar o'zidan yirikroq tufelkalarni ham yutib yuborish qobil- iyatiga ega. Yirtqich didiniy ning o'ljasi tufelkalardan bir necha marta kichik bo'ladi. Ayrim erkin yashovchi infuzoriyalaming uzunligi 1,5 mm.gachayetadi. Ulami oddiy ko‘z bilan ham ilg‘ab olish mumkin. Infu­ zoriyalar bakteriya va ayrim suv o'tlari bilan oziqlanib, suv havzalaridagi oziq zanjirining muhim zvenosini tashkil etadi. Shuning bilan birga ulam- ing o ‘zi ham ko‘pchilik umurtqasiz hayvonlar va yosh baliqchalar uchun oziqbo‘ladi.
Infuzoriyalar orasida bir qancha turlari tuproqda uchraydi. Ular boshqa mikroorganizmlar bilan birga tuproqda boradigan biologik jarayonlarda muhim ahamiyatga ega. Infuzoriyalar va boshqa bir hujayrali hayvonlar tuproq mikroflorasi bilan juda murakkab bog‘langan. Ular boshqa bir hu-
jayraiilar, bakteriyalar va boshqa mikroorganizmlar bilan oziqlanish bilan birga darning ко‘payishini jadallashtiruvchi biologik faol moddalar ishlab chiqarishi aniqlangan. G‘o‘za ekiladigan maydonlarda bu hayvonlar tup- roq hosildorligiga ijobiy ta’sir qilishi ma’lum.Kavsh qaytaruvchi hay vonlar oshqozonining oldingi qismida endod- iniomorfa turkumi (teng kipriklilar kenja sinfl)ga mansub bo'lgan 120 turga yaqin infuzoriyalar yashaydi (19-rasmga qarang). 1 sm5 oshqozon shirasida ulaming soni 2 mln.gacha, bitta sigir oshqozonidagi massasi 1 kg.ga yetadi Infuzoriyalar oshqozonda kletchatkani hazm bo ‘ lishini oson- lashtiradi. Shuning uchun ulami kavsh qaytaruvchi hayvonlar bilan sim- bioz yashaydigan xivchinlilar deyish murnkin.