Mavzu: Iqtidor va mehnat Reja: Qadimgi ilm maskanlari

1. Matn yuzasidan quyidagi topshiriqlarni bajaring.
1. Matnni mazmunidan kelib chiqib, uni nomlang.
2.Matnda berilgan mazmunga xos so’zlarni izohlang.
3.Matn yuzasidan savollar tuzing.
4.Matnning asosiy g’oyasini izohlang.
2.Quyidagi nazariy ma’lumotni o’rganing.
Matnga so’z va termin tanlash
Matnning asosi — sodda gaplar, qo'shma gaplar va murakkab gaplardir. Shuning uchun ham matnni tuzishda sodda gap, uning turlari (darak, so‘roq, undov, buyruq gaplar, bir va ikki tarkibli gaplar), gap bo‘laklarini, murakkab gapni tashkil etgan kirish so‘z va so‘z birikmalari, kirish gaplar, undalma hamda sifatdosh, ravishdosh qurilmalarini, qo'shma gap va uning turlari — bog‘lovchisiz bog‘langan ergash gaplar va ularning tuzilishi hamda mazmuni bo‘yicha quyi sinflarda olingan ma’lumotlami bilish va eslash kerak.
Matnning har bir uslubiy turi o‘ziga xos mazmunga, leksik hamda grammatik belgilarga ega. Matn turlarini aniqlash va uning ustida ishlash shunday matnlami tuzish yo‘llarini bilib olishga yordamlashadi hamda turli xil matnlami mustaqil tuzishni o‘rgatadi. Matn og’zaki va yozma usullarga bo‘linadi. Matnning har ikki turida ham fikr ravshan, qisqa, anglashilarli bo‘lishi, gaplar grammatik qoidalar asosida tuzilishi kerak.
Topshiriq. Berilgan gaplardagi mantiqqa zid qo‘llangan so‘zlar o‘rniga mantiqan mosini qo‘yib ko‘chiring.
1. Sattorov yolvorgan ohangda ko‘zlarimga umidvor qaradi. 2. Ikkalamiz ham tubsiz ko‘ngilsizlik oldidan picha tinchlanishimiz kerak edi. 3. Sattorov zarda bilan planshetni irg‘itib yubordi-da, mening so‘zlashim ga erk bermay, sakrab o‘rnidan turdi. 4. Men Ahmadni chaqirish oldidan stol ustiga uning Valitov bilan tushgan suratini ham, Zaremaning foto-suratlarini ham sochib qo‘ygan edim. 5. Mana, u oyoq uchida sekin yonimga yo‘rg‘alab keldi-da, meni odatdagiday so‘roqlarga ko‘mib yubordi. (M. Nasibullin) 6. U jamiyat taraqqiyotini rivojlantirish uchun insonlarning ma’naviyatini yuksaltiruvchi asarlar yaratdi. (A. Olimov)