Mavzu: ishlab chiqarish va ro’zgorshunoslik asoslari bo’limini interfaol metodlardan foydalanib, O’[qitish metodikasini ishlab chiqarish (9-sinflar servis xizmati yunalishi misolida) mundarija

II BOB. ISHLAB CHIQORISH VA RO’ZGORSHUNOSLIK ASOSLARI BO’LIMINI INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANIB, O’QITISH METODIKASI.
2.1. Power point dasturi haqida ma’lumot
Taqdimot – bu keng ommaga biror mavzuni texnik va dasturiy vositalar yordamida materialini yetkazib berishdir. Tqdimot turlari quyidagicha bo‘lishi mumkin: 2. Reklama va biznesda qo‘llaniladigan taqdimotlar. Ular homashyoni yoki mahsulotni reklama qilish uchun keng qo‘llaniladi. 3. Ta’lim jarayoniga doir taqdimotlar-ta’limda unga doir daturiy vositalarda qo‘llaniladigan taqdimotlar. Ularni Power Point dasturi yordamida, Articulate storyline dasturlarinig Presenter dasturi yordamida onlayn taqdimotlar yaratish mumkin, undan tashqari iSpribg Suite paketiga mansub iSpring Pro dasturida va Google taqdimot dasturida ham onlayn taqdimotlar yaratish mumkin. Shu ohirida ta’kidlangan dasturlar taqdimotlarni internetga, masofaviy ta’lim platformasiga joylashga yordam qiladi.



2-rasm. Power Pointning bosh menyusi va ishlash oynasi
Rasmda Вставка menyusidan Рисунок-Rasm va Kартинка-расм menyulariga kirib rasmlarni tanlab taqdimotga quyish mumkin. Заголовок слайда-Slasyd sфrlavhasi bno‘limiga slaydning nomini qo‘yiladi va pastki to‘g’ri burchak sifatida ajratilgan sohasiga esa matn kiritiladi.
2 .2-rasm
2. Multimediyali taqdimot va ularni ta’lim jarayonida qo‘llanilishi, afzalliklar. Taqdimotda multimediali namoyish amalga oshirilib, unda bir vaqtning o‘zida grafika, tovush, animatsiya, tasvir, rasm amalga oshiriladi. Bir vaqtning o‘zida rasm, matn, animatsiya va tovushli va video lavhalardan iborat bo‘lgan taqdimotlarni multimediali taqdimotlar deyiladi.Ularni ta’lim jarayonida qo‘llashning afzalliklari esa quyidagilardan iborat:
 Talabaga bir vaqtning o‘zida eshitadi va ko‘radi;
 o‘zi taqdimot yaratsa esa undan ham yahshi samarali natija oladi va umri davomida taqdimot yaratib, o‘zining faoliyatida qo‘llab yuradi;
 talabaalrning taqdimot yordamida o‘qitilgan darslardan keyin o‘zlashtirishi ijobiy samarali natija beradi:
 o‘quv materialni o‘zlashtirish va esda saqlash jarayoni samarali amalga oshadi:
 undan tashqari taqdimotdan foydalanish o‘qituvchi uchun ham o‘z afzalliklariga ega. o‘qituvchi reglament saqlaydi, vaqtdan chiqib ketmaydi, yozilgan reja asosida dars o‘tadi. Taqdimotlarni iSpring Suite paketi dasturlarining iSpring Pro dasturida tuzish ham mumkin, bunda bu dasturni ishga tushirilsa, “Запустить Power Point“ nomli soha ishga tushiriladi. iSpring Presenter taqdimotlarni flash shakliga o‘giradi.



2.3-rasm

2.4-rasm
3. O‘quv taqdimotiga quyilgan talablar. Taqqdimotga quyiladigan talabalar quyidagicha:
1) taqdimot o‘quv fan dasturi mavzusiga mos bo‘lishi zarur:
2) taqdimot belgilangan mavzu va uning rejalarini tushunarli, ravon
tilde, qiziqarli va rasmli, multimediali usulda bayon qilishi kerak:
3) taqdimotda qo‘llaniladigan rasmlar, animatsiyalar va videolavhalar
mavzuga, uning bo‘limlariga bog’liq bo‘lishi lozim;
4) taqdimotning rejasidagi mavzuga doir bo‘limlarga qarashli
materiallar o‘zaro bog’liq, mantiqiy davomiyligi bilan va o‘zaro va mavzuga
aloqadorligi bilan tasniflanadi.
5) o‘quv materiallarda mazmuni fanga va mavzuga doir, uni yoritishni
maqsad qilgan, tushunarli, ilmiyligi va izchilligi bo‘lishi zarur. Rejadagi
bo‘limlar esa o‘zaro bog’liqlikda beriladi.
4. Taqdimot yaratishning zamonaviy dasturiy vositalari va taqdimot yaratishning onlayn hizmatlari. Hozirgi kunda taqdimot yaratishning offis texnologiyasidagi Power Point dasturidan tashqari, Articulate story line dasturlar paketi, unda Presenter dasturmi orqali onlayn taqdimot yaratish mumkin, Google ilovalari ham hozirgi kundamashxur bo‘lib, bizga mobil telefonimizda onlayn hujjat, onlayn elektron jadval, onlayn taqdimot va onlayn berilganlar omborini yaratib, ularni oldindan ochilgan akkaunt orqali va oldinroq ochilgan Google Diskda saqlash mumkin bo‘ladi.Google Disk esa foydalanuvchini fleshka olishdan holis qiladi va puli tejaladi, onlayn hujjatlarni yuritish amalga oshiriladi.iSpring Suite paketida mujassamlashgan dasturlar ham, masalan, iSpring Pro onlayn taqdimot yaratishga, iSpring Kinetics 4 hil onlayn o‘quv resurslarini yaratish uchun qo‘llanadikitob, catalog, vaqtincha shkala elemntlatini qo‘llanilgan onlayn ta’lim resursi va tez tez beriladigan savollar orqali yaratilgan savolnoma. iSpring Quiz Maker esa onlayn testlarni yaratishda qo‘llaniladi. Undan tashqari SunRavBookOffice dasturi electron darsliklarni yaratish va qo‘llash uchun? U o‘z ichiga SunRavBookEditor va SunRavBookRReader dasturlarini olgan bo‘ladi. SunRavTest Pro turkumidagi turli dasturlar testlar yaratishga, ularni onlayn shaklda qo‘llaniladi.
Multimedia vositalari (multimedia – ko‘pvositalilik) - bu insonga o‘zi uchun tabiiy muxit: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiya va boshqalardan foydalanib, kompyuter bilan muloqatda bo‘lishga imkon beruvchi texnik va dasturiy vositalar majmuidir. Multimedia
- gurkirab rivojlanayotgan zamonaviy axborotlar texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga quyi-dagilar kiradi:
- axborotning xilma-xil turlari: an'anaviy (matn, jadvallar, bezaklar va boshqalar), original (nutk, musika, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animatsiya va boshqalar) turlarini bir dasturiy maxsulotda integratsiyalaydi. Bunday integratsiya axborotni ro‘yxatdan o‘tkazish va aks ettirishning turli kurilmalari: mikrofon, audio-tizimlar, optik kompaktdisklar, televizor, videomagnitafon, videokamera, elektron musiqiy asboblardan foydalanilgan holda kompyuter boshqaruvida bajariladi;
- muayyan vaqtdagi ish, o‘z tabiatiga ko‘ra statik bo‘lgan matn va grafikadan farqi ravishda, audio va videosignallar faqat vaqtning ma'lum oralig’ida ko‘rib chiqiladi. Video va audio axborotlarni kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy protsessor tez harakatchanligi, ma'lumotlarni o‘zatish shinasining o‘tkazish qobiliyati, operativ (tezkor) va video-xotira katta sig’imli tashqi xotira (ommaviy xotira), hajm va kompyuter kirish-chiqish kanallari bo‘yicha almashuvi tezligini taxminan ikki baravar oshirilishi talab etiladi;
- "inson-kompyuter" interaktiv mulokotining yangi darajasi, bunda muloqot jarayonida foydalanuvchi ancha keng va har tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur xolat ta'lim, ishlash yoki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi.
Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarga ta'lim berish va kadrlarni qayta tayyorlashni yo‘lga qo‘yish xozirgi kunning dolzarb masalalaridandir. Multimedia tushunchasi 90-yillar boshida xayotimizga kirib keldi. Uning o‘zi nima degan savol tug’iladi? Ko‘pgina mutaxassislar bu atamani turlicha tahlil qilishmoqda. Bizning fikrimizcha, multimedia - bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video, matn, grafika va animatsiya (ob'yektlarining fazodagi xarakati) effektlari asosida o‘quv materiallarini o‘quvchilarga yetkazib berishning mujassamlangan xoldagi ko‘rinishidir. Rivojlangan mamlakatlarda o‘qitishning bu usuli, xozirgi kunda ta'lim sohasi yo‘nalishlari bo‘yicha tatbiq, qilinmoqda. Xatto, xar bir oila multimedia vositalarisiz xordiq, chiqarmaydigan bo‘lib koldi. Multimedia vositalarining 1981 yildagi yalpi oboroti 4 mlrd. AQSh dollarini tashkil qilgan bo‘lsa, 1994 yili esa 16 mlrd. AQSh dollarini tashkil kildi. X,ozirgi kunda esa sotilayotgan har bir komp'yuterni multimedia vositalarisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Kompyuterlarning 70-yillarda ta'lim soxasida keng qo‘llash yo‘lida urinishlar zoye ketganligi, avvalombor, ular unumdorligining nixoyatda pastligi bilan bog’liq edi. Amaliyot shuni ko‘rsatmoqdaki, multimedia ' vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish ikki barobar unumlidir va vaqtdan yo‘tish mumkin. Multimedia vositalari asosida bilim olishda 30 % gacha vaqtni tejash mumkin bo‘lib, olingan bilimlar esa xotirada o‘zoq muddat saqlanib qoladi. Agar o‘quvchilar berilayotgan materiallarni ko‘rish (video) asosida qabul qilsa, axborotni xotirada saqlab qolinishi 25-30 % oshadi. Bunga qo‘shimcha sifatida o‘quv materiallari audio, video va grafika ko‘rinishda mujassamlashgan holda berilsa, materiallarni xotirada saqlab kolish 75 % ortadi. Bunga biz multimedia vositalari asosida chet tillarini o‘rganish jarayenida yana bir bor ishonch xosil qildik. Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish quyidagi afzalliklarga ega:
a) berilayotgan materiallarni chuqurroq, va mukammalroq o‘zlashtirish imkoniyati bor;
b) ta'lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqi yanada ortadi:
v) ta'lim olish vaqtining qisqarish natijasida, vaqtni tejash imkoniyatiga erishish;
2.2 Ishlab chiqarish va ro’zg’orshunoslik asoslari bo’limini interfaol metodlardan foydalanib, o’qitish metodikasini ishlab chiqarish texnologik xaritasi va modulini ishlab ishlb chiqish.

Mavzu:	Ishlab chiqarish va ro’zg’orshunoslik asoslari
Maqsad Vazifalar	Dаrsning mаqsаdi: Tа’limiy: o‘quvchilarga Ishlab chiqarish va ro’zg’orshunoslik asoslari va texnologiyasi tog’risidagi bilimlarni berish. Tаrbiyaviy: Ishlab chiqarish va ro’zg’orshunoslik asoslari jarayonidagi texnika xavfsizligi qoidalari va sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya tilgan holda sifatli buyum tayyorlashga o‘rgatish. Rivоjlаntiruvchi: o Ishlab chiqarish va ro’zg’orshunoslik asoslari tog’risidagi ko‘nikmalarini rivojlantirish.
O‘quv jarayonining mazmuni	Kirish yo‘riqnоmаsi: o‘quvchilаrga slаydlаrdаn fоydаlаnib mavzu bayon qilinadi, bunda turli хil muаmmоli vаziyatlаrni hоsil qilib, o‘quvchilаrni fаоllаshtirib bоrish zаrur. Jоriy yo‘riqnоmа: o‘quvchilаr guruhlarga bo‘linib, mаvzu yuzasidan savol javob qilinadi. Yakuniy yo‘riqnоmа: yakuniy yo‘riqnоmа bеrish pаytidа o‘quvchilаr egаllаgаn nаzаriy bilimlаri bаhоlаnаdi. (nаzаriy bilimlаrini аmаldа qo‘llаy оlishi, ish usullаrini to‘g’ri bаjаrishi; хаvfsizlik tехnikаsi qоidаlаrigа аmаl qilishi; sаnitаr-gigiеnik qоidаlаrgа riоya qilishi, ish o‘rnidа bеlgilаngаn tаrtibni qo‘llаy оlishi; duradgorlik, аsbоb-аnjоmlаridаn to‘g’ri fоydаlаnа оlishi; buyum tаyyorlаsh tехnоlоgiyasini to‘g’ri bаjаrа оlishi).
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi	Usul: оg’zаki, ko‘rgаzmаli, musоbаqа, munоzаrа, muаmmоli vаziyat, аqliy hujum, amaliy mashg’ulot kаbi intеrfaol mеtоdlаr. Shakl: amaliy Vosita: komp’yutеr, slaydlar, ko‘rgazmali qurollar, namunalar.Nazorat: og’zaki bayon qilish, savol-javob metodi.Baholash: 5- ballik tizim asosida.
Kutilayotgan natijalar	O‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishadi. O‘quvchilarning mashg’ulot davomidagi faolligini oshira oladi. Ularda dars jarayoniga nisbatan qiziqish uyg’otadi. Dars jarayonida barcha o‘quvchilarni baholashga erishadi. O‘quvchi:o‘quvchilar o‘z-o‘zini nazorat qilishni va xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi va baholanadi.
Uyga vazifa	O‘qituvchi: mavzu bo‘yicha qo‘shimcha yangi ma’lumotlar topish. Mavzuga oid test, tarqatma materiallarini va ko‘rgazmaliqurollarni tayyorlash.Kelgusi dars jarayoniga tadbiq etish. O‘quvchi: mavzusi bo‘yicha olgan bilim, ko‘nikma va malakalarini oshirish.
Kelgusi rejalar	O‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarini o‘zlashtirish, dars jarayoniga tadbiq etish, takomillashtirish. O‘z ustida ishlash. Pedagogik mahoratni oshirish. O‘quvchi: o‘quvchi o‘zining va guruh fikrini tahlil qilib, bir yechimga kelish malakasini hosil qiladi.

Mashg’ulotning bosqichlari

Bosqichlar	Bosqichlar mazmuni	Metodlar	Ajratilgan vaqt
1-bosqich	Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash, o‘quvchilarni darsga tayyorgarligini tekshirish.	Suhbat o‘tkazish	5
2-bosqich	O‘tigan mavzuni mustahkamlash: o‘quvchilarga o‘tilgan dars mavzusi bo‘yicha bahs - munozara tashkil qiladi.O‘qituvchi mavzuga oid muammoli savollarni tarqatma material sifatida o‘quvchilarga tarqatadi.O‘quvchilarga berilgan topshiriqlarni tekshiradi va baholaydi.	Bahs - munozara	5
3-bosqich	Yangi mavzu bayoni: mavzuning maqsadi, asosiy ma’no - mazmuni, qo‘llaniladigan ish usullari o‘quvchilarga tushuntirib beriladi. qo‘llaniladigan amaliy ish ketma-ketligi bajarib ko‘rsatiladi.	“Ma’ruza”	25
4-bosqich	Yangi mavzu yuzasidan o‘quvchilar bilimini mustahkamlash: “savol-javob” metodi,“” metodlari asosida o‘quvchilar bilimi mustahkamlash.	Savol- javob	5
5-bosqich	Uyga vazifa berish, darsni yakunlash	Mustaqil	3
6-bosqich	Ish o‘rnini yig‘ishtirish		2