Mavzu: Jahon iqtisodiy – ijtimoiy geografiyasining maqsad va vazifalari Darsning maqsadi

Yangi mavzuni mustahkamlash;
Zinapoya o’yini
Bu o’yinda sardorlar chiqib berilgan savollarga bir boshdan javob bera boshlaydi va zinalardan yuqoriga qarab harakatlanadi. Kim birinchi piramidaga chiqsa, g’olib hisoblanadi.

			4.Tiklanadigan resurslar				4.Tiklanmaydigan resurslar
		3.Tugaydigan resurslar							3.Tugamaydigan resurslar
	2. Geografik muhit nima?									2. Tabiiy resurs nima?
1.Insoniyat qaysi davrda tabiat ne’matlari hisobiga yashagan?											1.Insonning tabiatga ta’siri qaysi davrda kuchaydi?

II. “X” va “O” o’yini

Sanoat inqilobi davri	Geotermal resurs	Oykumena
Yer osti boyliklari	Tabiiy resurslar	Tabiiy resurs turlari
FTI davri	Tabiyy resurs bilan ta’minlanganlik	Biologik resurslar

Jadval bilan ishlash

T/r	Tabiiy resurs turi	Davlatlarning ta’minlanishi
1	Neft va tabiiy gazga
2	Mis va polimetall rudalar
3	O’rmonlarga
4	Barcha turlari bilan yaxshi ta’minlangan
5	Birorta boylik bilan yetarli ta’minlanmagan

O’quvchilarni baholash.
Faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi. Baholar jurnal va kundalik daftarlarga qo’yiladi.


Uyga vazifa: 4 - § 15-18 bet mavzuni o’qib kelish, yangi mavzuga tayyorlanish.
Mavzu yuzasidan savollarga javob topish
Sana__________ Sinf: 9
Mavzu: Jamiyat bilan tabiatning o’zaro aloqadorligi va ta’siri


Darsning maqsadi:
a) O’quvchilarga jamiyat bilan tabiatning aloqadorligi va ta’siri haqida nazariy bilimlar berish
b) O’quvchilarni ona tabiatga muhabbat ruhida tarbiyalash, axloqiy tarbiya berish
v) O’quvchilar dunyoqarashi va tasavvurini rivojlantirish, ijodiy salohiyatini oshirish
Dars turi:aralash
Dars metodi: savol - javob
Darsda foydalaniladigan jihozlar: dunyoning siyosiy xaritasi, konspekt, darslik


Darsning borishi

1. 
   Tashkiliy qism
   

O’quvchilar bilan salomlashish, davomatni aniqlash
Kun yangiliklari
Uyga vazifani so’rash
O’tilgan mavzusi so’rash:
Jadvlani to’ldirish

T/r	Tabiiy resurslar	Tabiiy resurslarga misollar
1	Tugaydigan
2	Tugamaydigan
3	Tiklanadigan
4	Tiklanmaydigan

Yangi mavzu bayoni:
Inson juda qadim zamonlardanoq mavjud resurslardan foydalanib kelgan. Davrlar o’tishi bilan foydalaniladigan mineral resurslar turi va hajmi tobora ortib borgan.
Asosiy ko’mir konlari yer kurrasining Shimoliy yarim sharida joylashgan. Yirik konlari Osiyoda, Shimoliy Amerikada, Yevropada joylashgan.
Jahon bo’yicha 600 dan ortiq neft va gaz havzalari aniqlangan. Asosiy konlari G’arbiy Sibir, Shimoliy Amerika, Arabiston, Markaziy Osiyo va Markaziy Afrika.
Rossiya, AQSH, Kanada, Avstraliya, Braziliya, JAR, Xitoy, Qozog’iston kabilar jahonda qora va rangli metall xom – ashyolariga eng boy mamlakatlar hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda jahon yer fondining umumiy hajmi 13,4 mlrd. gektar.
Insoniyat o’zini iste’mol vositalari bilan boqib kelayotgan yer maydonlarini kengaytirishga urinib keldi va bu borada katta siljishlarga erishdi, bu bir tomondan.
Ikkinchi tomondan, katta qiyinchiliklar hisobiga o’zlashtirilgan bunday yerlar asta – sekin ishdan ham chiqib ketmoqda. Eng avvalo, insonning ehtiyotsizligi tufayli yuz beradigan eroziya jarayoni har yili 6 – 7 mln. gektar qishloq xo’jaligida foydalanadigan yerlardan mahrum qilmoqda. Yerlarning botqoqlanishi va sho’r bosishi oqibatida esa yana 1 – 1,5 mln. gektar ekin maydonlari ishdan chiqmoqda. Shahar va qishloqlarning sanoat va transport qurilishlarining yildan – yilga tinimsiz o’sib borishi ham ekin maydonlarini ortiqcha band qilmoqda. Buning ustiga tuproq qatlamining tabiiy unumdorligi ham pasayib bormoqda. Bular yer resurslaridan foydalanishda katta muammolarni keltirib chiqarmoqda.
Yer resurslaridan foydalanish:
1) ishlov beriladigan maydonlarni uzluksiz kengaytirib borish tobora qiyinlashmoqda
2) yerning turli yo’llar bilan oborotdan chiqib ketayotganligi sababli yer bilan ta’minlanganlik darajasi pasayib bormoqda.
3) yerdan ehtiyotkorlik bilan tejab – tergab foydalanish talab etiladi.