Mavzu: ketma-ketlikdagi raqamli qurilmalar. Reja: Registrlar va ularning turlari Registrlarning asosiy vazifalari

Ketma-ketli registr 
Ketma-ketli registr kirishdagi ma’lumotlarni ketma-ket tartibda yozish, 
saqlash va uzatish uchun mo‘ljallangan. Ma’lumot yozishdan avval registr 
dastlabki holatga (0) o‘rnatiladi. 
JK-triggerlar asosidagi to‘rt razryadli ketma-ketli siljitish registri 
funksional sxemasi 2-rasmda keltirilgan. Registr tarkibiga kiruvchi razryadli 
triggerlar o‘zaro ulanganligi sababli, bunday registr yuqorida aytib o‘tilgan 
mikroamallardan tashhari saqlanayotgan ma’lumotni o‘nga siljitish amalini ham 
bajaradi. 

---

1-rasm. Parallel registr sxemasi (a) va uning shartli belgisi(b). 
2-rasm. Toʻrt razryadli ketma-ketli siljitish registrining 
funksional sxemasi. 
Bu turdagi triggerda ikkilik son razryadlari (masalan, 0101) kichik 
razryaddan boshlab vaqt bo‘yicha ketma-ket yoziladi va o‘qiladi. Kirishga 1 
berilganda Q
3
chiqishda takt impulsi tugagach 1 hosil bo‘ladi. Bir vaqtning 
o‘zida keyingi takt impulsi bilan birga kirishga ikkinchi razryad soni - 0 beriladi. 
Takt impulsi tugagach Q
3
chiqishda 1 hosil bo‘ladi. 
Shunday qilib, ikkinchi razryad qiymatini yozish bilan birga birinchi 
(chapdagi) triggerda yozilgan birinchi razryad soni keyingi triggerga uzatiladi 
(siljiydi). Uchinchi takt impulsidan so‘ng ma’lumot o‘nga uzatiladi, to‘rtinchi 0 
takt impulsidan so‘ng 1, 0 va 1 sonlari mos ravishda chapdan birinchi, ikkinchi, 
uchinchi va to‘rtinchi triggerlarga yozilgan bo‘ladi va Q
0
- Q
3
chiqishlardan 
ularni o‘qib olish mumkin. 
Registrda ma’umotni saqlab turish uchun takt impulslari berish to‘htatiladi. 

---

Siljituvchi registrlarda faqat ikki pog‘onali yoki dinamik boshqaruvli 
triggerlar qo‘llaniladi. Bu esa sinxrosingnal berilishi bilan maTumotni faqat bitta 
razryadga siljitishni kafolatlaydi. Ko‘p hollarda arifmetik qurilmalarni tuzishda 
maTumotni chapga surish talab etiladi. MaTumotlarni ikkala yo‘nalishda siljitish 
imkoniga ega bo‘lgan ketma- ketli registrlar reversiv registrlar deb ataladi. 
Sijitish registri parallel kodni ketma-ketli kodga o‘zgartirishda ham 
qo‘llanilishi mumkin. Bu holda, triggerlar parallel kodga mos keluvchi dastlabki 
holatga o‘rnatiladi. Registrdan son ketma-ketli chiqishda ketma-ket kod 
ko‘rinishida olinadi. Teskari o‘zgartirishni amalga oshirish uchun registr 
kirishiga ketma-ket kod kiritib, triggerning parallel chiqishidan parallel kod 
olinadi.