Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari tenglamalarini tuzish.
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining tenglamalarini, asosan, ikki usulda tuziladi:
1.Elektron balans usuli. 2. Yarim reaksiya usuli.
Elektron balans usuli qaytaruvchi yo'qotgan umumiy elektronlar sonini oksidlovchi qabul qilgan elektronlar soni bilan baravarlashga asoslangandir. Bunda
quyidagilarga amal qilish kerak:
1.Eng avval reaksiya sxemasi, ya'ni reaksiya uchun olingan va reaksiya natijasida hosil bo'lgan moddalarning formulalari yoziladi. Masalan:
Cu + HNO3 = Cu(NO3)2 + NO + H2O
2.Reaksiyadan oldin va reaksiyadan keyin oksidlanish darajasi o'zgargan elementlarning oksidlanish darajalari hisoblab topiladi va ular har qaysi elementning belgisi tepasiga yozib qo'yiladi:
0 + 5 +2 + 2
Cu + HNO3 = Cu(NO3)2 + NO + H2O
3.Oksidlanish va qaytarilish jarayonlarini ikki qatorga yozib oksidlovchining olgan va qaytaruvchining bergan elektronlari soni ularning yoniga yoziladi:
Cu0− 2e → Cu2+ 2
N3++ 3e → N2+ 3
4.Misning bergan va azotning olgan elektronlarini balans qilish uchun sxema quyidagicha ko'chirib yoziladi:
|
Cu0− 2e → Cu2+
|
2
|
3
| |
N3++ 3e → N2+
|
3
|
2
|
5.Bu topilgan koeffitsiyentlar o'zaro qisqarsa, qisqartiriladi va oksidlovchi hamda qaytaruvchining oldiga, ya'ni oksidlovchining olgan elektronlari soni qaytaruvchiga koeffitsiyent sifatida, qaytaruvchining bergan elektronlari bo'lsa oksidlovchiga koeffitsiyent sifatida qo' yiladi:
Cu + HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
6.Reaksiyada ishtirok etayotgan boshqa birikmalarning koeffitsiyentlarini topishda tenglamaning o'ng va chap tomonlari bir-biri bilan taqqoslab chiqiladi:
3Cu + 8HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
9
Oksidlovchilar tarkibidagi element uz oksidlanish darajasini pasaytiradi, qaytaruvchilar tarkibidagi element uz oksidlanish darajasini oshiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
