Mavzu: Kimyo darslarida,,Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari va ularni tenglashtirish” mavzusini o‘qitishning zamonaviy usullari. Kirish

Murakkab	moddani	tashkil	etgan
atomlarning
oksidlanish

darajalari yig‘ndisi nolga teng.
Masalan, H2+1S+6O4-2 =+2+6-4x2= +8-8=0; H3PO4 da fosforning oksidlanish darajasi +5; H +1, O-2. Vodorod va kislorodning oksidlanish darajalari yig‘indisidan oksidlanish darajasi noma‘lum element topiladi. HMnO4; H+1, O-8; +1-8=+7 +7 marganesning oksidlanish darajasini ko‘rsatadi.
Murakkab ionlarda atomlar oksidlanish darajalarining yig‘indisi ion zaryadiga teng.
NH3+(-3+4=+1),MnO4-(+7-8=-1), Cr2O72-(+12-14=-2), SO 2-(+6-8=-2), PO43-( +5-8=-3) va hokazo.
Bir elementni oksidlanish darajasining qiymati bir nechta bo‘lishi
mumkin. H2S, S, SO2, SO3, H2SO3, H2SO4 dagi oltingugurtni oksidlanish darajasi -2, O, +4, +6, +4 va +6 ga teng. Ularni ichida eng kichik oksidlanish darajasiga ega bo‘lgan element birikmasi(H2S) qaytaruvchi va eng yuqori oksidlanish darajasiga ega bo‘lgan element birikmasi (SO3,H2SO4) oksidlovchi bo‘ladi.
NH3, N2, N2O, NO, N2O3,NO2, N2O5, HNO2 va HNO3 birikmalardagi azotning oksidlanish daragasi -3, O, +1,+2,+3,+4,+5, +3 va +5 ga teng. Bu birikmalardan -3 oksidlanish darajasiga ega bo‘lgan birikma (NH3) qaytaruvchi va +5 oksidlanish darajasiga ega bo‘lgan birikma (HNO3, N2O5) oksidlovchilardir.
Ba‘zi bir birikmalar, masalan, Fe3O4 da kislorodning oksidlanish darajasi -2, lekin Fe uchun bunday hisoblash kasr son +8|3 ga teng.
Organik birikmalarda ham oksidlanish darajasini topish ancha qiyinroq hisoblanadi. Masalan, CH3COOH da C-3 va C+3 ga teng.
CH3-CH2-CH2-CH3 birikmada uglerod atomlarining oksidlanish darajasi -3,- 2,-2,-3 ga teng.


2OKSIDLANISH REAKSIYALARINING TURLARI
Oksidlanish –qaytarilish reaksiyalari 4 ga bo‘linadi: 1)molekulararo ;
2)ichki molekulayr;
3)disproporsiyalanish reaksiyalari;
4)murakkab oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari.