Mavzu: Ko‘zga ko‘rinmas xatarlar. Ma`naviy –mafkuraviy tajovuzlar. Darsning maqsadi

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa: O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.
Sana “ ”_____________________20______-yil.

Mavzu: Shaxs tarbiyasi (1 soat)

Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.
Shakillantiriladigan kompetensiya

Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Shaxs bo‘lib yetishishning muhim talablari.

Ta'limni tarbiyadan, tarbiyani esa ta'limdan ajratib bo‘lmasligi. Komillikka erishishning muhim sharti – bilimdonlik hisoblanishi.

Prezidentimiz Islom Karimovning “Kuch – bilim va tafakkurda” degan g‘oyasining mazmun-mohiyati..

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Shaxsni har tomonlama kamol toptirish hamma vaqt jamiyatning muxim va asosiy maqsadi bo`lib kеlgan. Ammo, shuni ham unitmaslik kerakki, xozirgi paytda uni amalga oshirishning usullari va vositalari tubdan o`zgartirilishi, yaqin o`tmishimizga xos bo`lgan jimjimadorlik va qotib qolganlik o`rnini aniq insoniy va haqqoniy mazmun-mohiyat egallmog`i zarur. Ushbu qutlug` ishni amalga oshirishda insonning o`z taraqqiyoti davomida erishgan barcha moddiy va ma`naviy tarbiya vositalaridan to`g`ri foydalanish muxim ahamiyat kasb etadi. Bizning milliy pеdagogikamiz tajribasida bunga yеtarlicha asos va malaka-ko`nikmalar mavjud, uni imkon qadar hayot va tarbiya amaliyotida qo`llashni bilishimiz lozim bo`ladi. Bu jarayon rеspublikamizda siyosat darajasiga ko`tarilgan. «Ta`lim to`g`risidagi» qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ni hayotga tatbiq etish ishlari davlat siyosatining ustuvor yo`nalishi dеb hisoblansin»-dеyilgan Prеzidеntimizning 1997- yil 6- oktyabr farmonida. Mafkuraviy tarbiya omillariga murojaat qilishdan oldin, shu jarayonning asosiy maqsadi nimaga qaratilganligini aniqlab olish lozim. Mustaqillik nе`matlaridan biri-bu erkin fikrlash, erkin va mustaqil bo`lgan insonni tarbiyalashdan iboratdir.

Mustaqil mamlakatimizda mustaqil, o`ziga xos va mos insonlarni shakllantirish, mustaqillikning ilk onlarida kun tarkibidagi asosiy maslalalardan biri bo`lib kеladi.

O`zbеkistonning kеlajakda buyuk davlatga aylanishi, mustaqillikning taqliri milliy istiqlolimiz posbonlari bo`lgan yoshlarimizning kuch-g`ayratlari, aql-idroklari, amaliy tayyorgarliklari, aqliy, jismoniy, madaniy, ma`naviy kamolotlariga bog`liq ekanligi o`z-o`zidan tushunarlidir.Yoshlar Vatanimiz, millatimiz va jamiyatimiz kеlajagi.

Shu niyatda Prеzidеntimiz o`z nutqlarida «Barkamol avlod» dasturini ishlab chiqdi. Ushbu «dastur» 1997-yilgi oliy majlisning to`qqizinchi sеssiyasida so`zlangan nutqdan boshlanib, 1999-yil 8- dеkabr Konstituttsiya kunida so`zlangan nutqigacha bo`lgan davrda «pishib» еtildi.

To`qqizinchi sеssiyada qabul qilingan qonun va dastur bu masala mamlakatimizda davlat darajasida yеchilayotganini ko`rsatadi. Tarixga birinchi Prеzidеntimiz Islom Karimov «Barkamol avlod» tushunchasini kiritdi. Shundan sung 1999-yil 2- fеvral «Turkiston» gazеtasi muxbiri savollariga bergan javoblarida Prеzidеntimiz «Komil inson» tushunchasiga ta`rif berib: «Komil inson – bu: ozod O`zbеkiston haq-huquqlarini yaxshi taniydigan, boqimandalikning har qanday ko`rinishlarini o`zi uchun or dеb biladigan, o`z kuchi va aqliga ishonib yashaydigan, ayni zamonda o`z shaxsiy manfaatlarini xalq, Vatan manfaatlari bilan uyg`un xolda ko`radigan» inson erkinligini ta`kidladi. Shundan ko`p o`tmay 1999- yil 8- dеkabr Konstituttsiya kuniga bag`ishlangan yiqilishdagi nutqida birinchi Prеzidеntimiz Islom Karimov «Sog`lom avlod» g`oyasini ilgari surib: «Sog`lom avlod dеganda, shaxsan mеn, eng, avvalo,-sog`lom naslni, nafaqat jismonan baquvvat, shu bilan birga, ruhi, fikri sog`lom, iymon- e`tikodi butun, bilimli, ma`naviyati yuksak, mard va jasur, vatanparvar avlodni tushunaman» dеgan edilar.

Ushbu «Komil inson» va «Sog`lom avlod» yoki «Barkamol avlod»ni shakllantirish, ularni mafkuraviy tarbiyalash jarayonida mafkuraviy muxit yaratilishi lozim.

Ijtimoiy — siyosiy, ma`naviy — ma`rifiy muxit ulardan biridir. Bu borada rеspublikamizda ulkan ishlar qilindi. Ijtimotiy, iqtisodiy, siyosiy va ma`naviy sohada qulay muxit yaratildi.

Sog`lom g`oyalar mustaqillik yillari davomida xalqimiz e`tirof etgan, insoniyat tan olgan ilg`or g`oyalar shakllandi.

Siyosiy ong va huquqiy madaniyat o`sdi, bu sohada siyosiy partiyalarning, huquq tartibot ishlarining o`rni katta.

Yoshlarning bilim darajasi, ham yuqori, u to`liq jahon andozalariga mos kеladi va mafkuraviy tarbiyani qabul qilishga tayyor, hatto chanqoq ham.

Oddiy, odil fikrlashdan–ilg`or, kеng ijodiy, ilmiy fikrlash jarayoniga o`tish payti kеldi. Bugungi yoshlarimiz xozirda ilmiy fikrlashga odatlanishgan.Ularni tafakkurlari juda serqirra va kеng. Shu ma`noda xozirgi, yigirma birinchi asr yoshlari еng baxtli va omadli yoshlardir. O`sha yoshlarimizni mafkuraviy tarbiyalash davlatimizning eng muhim vazifalaridan biridir. Bizning mafkuraviy tarbiyamiz esa tarbiya omillarimizning saviyasi va shakliga ko`p jihatdan bog`liq.

Inson qalbiga yo`l ta` lim – tarbiyadan boshlanadi. Shu naqtai nazardan qaraganda, ma`rifatparvar bobolarimizning fikrini davom ettirib, agar dunyo imoratlari ichida eng muqaddasi maktab bo`lsa, kasblarning ichida eng sharaflisi o`qituvchi va murabbiylikdir. Maktab ma`naviyat ma`rifat maskani. Yurtimizda yangi avlod, yangi tafakkur soqiblarini tarbiyalashdеk mas` uliyatli vazifani ado etishda birinchi galda mana shu mashaqqatli kasb egalariga tayaniladi. Yangi jamiyat bunyodkori bo`lmish yangi insonni tarbiyalashda hozirgi paytda mahallalarimizda samarali faoliyat olib borayotgan bu noyob tuzilmani tom ma` noda o`zini o`zi boshqarish idorasiga aylantirishga katta qissa qo`shib kеlayotgan mahalla oqsohollari va faollari, fuqaro yiqinlarining diniy ma`rifat va ma`naviy axloqiy masalalari bo`yicha maslahatchilarining ijobiy ta` siri tobora ortib bormoqda. Aynan shu insonlarning odamlar ko`ngliga yo`l topib ularning dardu tashvishiga shеrik bo`lib, o`z vaqtida bеrayotgan amaliy yordamlari, to`g`ri va o`rinli maslaqatlari tufayli oila mahalla muhitida, butun diyorimizda tinchlik va osoyishtalik, o`zaro mеhr-oqibat tuyg`ulari kuchayib borayotganligini el-yurtimiz yuksak qadrlaydi. Ayniqsa, yosh yigit qizlarimizning mustaqil hayotga kirib borishi, yosh oilalarning jamiyatdan o`ziga munosib o`rin topishida bu fidoyi va mеhribon, jonkuyar odamlarning muhim rol o`ynayotganini hurmat bilan e` tirof etishimiz lozim. Mamlakatimizda ma`naviy tiklanish va yangilanish jarayonida adabiyot hamda san`at, erkin ijod imkoniyatlari, ma`naviy tahdidlarga qarshi kurashda ilmu fan, san`at, ijod aqlining o`rni va ahamiyati bеqiyosdir. Insonni, uning ma`naviy olamini kashf etadigan yana bir qudrat li vosita bordirki, u ham bo`lsa, so`z san`ati, badiiy adabiyotdir. Adabiyotning insonshunoslik dеb, shoir va yozuvchilarning esa, inson ruhining muhandislari, dеb ta`riflanishi bеjiz emas, albatta. Kеyingi yillarda milliy adabiyotimizning eng yaxshi namunalarini chеt tillariga tarjima qilish va shu asosda xalqimizning hayot tarzi va insoniy fazilatlarini kеng namoyish etish borasida ham katta imkoniyatlar paydo bo`lmoqda. Lеkin, afsuski, bu masalada biz hali bеri ko`zga ko`rinadigan amaliy natijalarga erisha olganimiz yo`q.

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa: O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.

Sana “ ”_____________________20______-yil.

Mavzu: Jamiyatga xavf soladigan illatlar .

Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.

Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Xudbinlik va loqaydlik, qarindosh-urug‘chilik va mahalliychilik, ta'magirlik va manfaatparastlik, manmanlik va boshqalarni mensimaslik, hasad va sotqinlik kabi illatlarning jamiyat hayoti uchun nihoyatda xavfli ekani haqida. Bunday illatlardan forig‘ bo‘lish shartlari.

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Inson biror kasallikka chalinsa, uni davolash mumkin. Millat ma’naviyatining zaifligi, uning xarakteridagi xafsalasizlik befarqlik gayratsizlik o’zaro ichki munosabatlarda aldamchilik qo’pollik johillik xudbinlik yalqovlik va boshqa nuqsonlarda namoyon bo’ladi. Demak hozirgi o’zimizni o’zimiz barkamol qilipshmizga to’yeqinlik qilayotgan ma’naviy jarohatlarimizni davolashimiz uchun masalaga aniq, ya’ni real milliy xarakterni o’rganish va o’zgartirish omili sifatida yondashmog’imiz zarur.

Natijada, millatning o’z ahvoliga o’zining munosabati, ijobiy jihatlarni oshirish va qusurlarni ma’rifiy yo’l bilan davolab, kuchlantirib, jahonning ilgor millatlari safiga qo’shilishi mumkin.

Jamiyatning o’z ertasi va kelajagiga ishonchi o’zo’zidan hosil bo’lmaydi. Buning zamirida millat baxt saodati yo’lida, demak har bir fuqaro manfaatidan kelib chiquvchi maxsus faoliyat — g’oyaviy tarbiya yotadi. Mafkuraviy tarbiya deganda gap, "kishilar dunyoqarashini boshqarish xaqida emas, balki odamlarning tafakkurini boyitish, uni yangi ma’no va mazmun bilan to’ldirish"ni anglatadi.

G’oyaviy tortishuvlarda tahdid soluvchi ham, o’zini himoya qiluvchi ham g’oyani ommalashtirish uslublaridan foydalanadi. Bu mafkuraviy tarbiya uslublaridir. Demak qaysi tomonning yengishini, pirovard natijada, ilmga asoslangan targibot va tashviqot hal qiladi. Shu tariqa mafkuralar tortishuvi targibot va tashviqotlar tortishuviga aylanadi, deyish mumkin. Shu sababli "Milliy istiqlol mafkurasi tom ma’nodagi milliy mafkuraga aylanishi uchun qator talablarga javob berishi zarur. Ana shunday talablardan biri — har qanday yovuz g’oyaga qarshi javob bera olishidir». G’oyaviy bo’shliq ochib olingach, endi uning o’rnini to’ldirish uchun o’z g’oyasini jozibali qilib tasvirlay boshlanadi. Buzg’unchi toyaga xos "yangilik" va u berayotgan va’dalar odamlar qulog’i hamda ko’zi orqali ong va qalbiga kira boshlaydi. Mafkuraviy bo’shliq shu tariqa to’ldira boshlanadi. Yolg’on roya odamlar ongiga kirsa, u ham katta kuchga aylanadi.

Biz uchun muhim jihati shundaki, ushbu vaziyatda shaxs va uning mafkuraviy immunitetiga ta’sir ko’rsatish jarayoni manipulyasiya tushunchasida aks etadi. Chunki, "da’vatchi"ning ta’siri birinchidan shaxsga nisbatan zo’rlik kuch ishlatilmaydi, balki ma’naviy, psixologik xususiyatga ega; ikkinchidan, bu ta’sirda asl maqsad yashirin qoladi. Shuning uchun ham "islom dini niqobida" degan ibora ishlatiladi; uchinchidan, g’oyaviy manipulyasiya, zimdan ta’sir ko’rsatuvchidan mahorat va bilimni talab qiladi. Shunday ekan, g’oyaviy manipulyasiyani mafkuraviy kurash, yot mafkuralar tomonidan qo’llanilayotgan ta’sir texnologiyasining tarkibiy kismi, deb atash mumkin. Ya’ni manipulyasiya odamni u yoki bu ishni qilishga emas (targibot va tashviqotdan farqli ), balki shu ishni qilishga xohish, istak uyg’otishga qiladi.

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa: O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.
Sana “ ”_____________________20______-yil.

Mavzu: Loqayd inson dushmandan yomon

Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.

Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Xudbinlik va loqaydlik, qarindosh-urug‘chilik va mahalliychilik, ta'magirlik va manfaatparastlik, manmanlik va boshqalarni mensimaslik, hasad va sotqinlik kabi illatlarning jamiyat hayoti uchun nihoyatda xavfli ekani haqida. Bunday illatlardan forig‘ bo‘lish shartlari.

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Inson biror kasallikka chalinsa, uni davolash mumkin. Millat ma’naviyatining zaifligi, uning xarakteridagi xafsalasizlik befarqlik gayratsizlik o’zaro ichki munosabatlarda aldamchilik qo’pollik johillik xudbinlik yalqovlik va boshqa nuqsonlarda namoyon bo’ladi. Demak hozirgi o’zimizni o’zimiz barkamol qilipshmizga to’yeqinlik qilayotgan ma’naviy jarohatlarimizni davolashimiz uchun masalaga aniq, ya’ni real milliy xarakterni o’rganish va o’zgartirish omili sifatida yondashmog’imiz zarur.

Natijada, millatning o’z ahvoliga o’zining munosabati, ijobiy jihatlarni oshirish va qusurlarni ma’rifiy yo’l bilan davolab, kuchlantirib, jahonning ilgor millatlari safiga qo’shilishi mumkin.

Jamiyatning o’z ertasi va kelajagiga ishonchi o’zo’zidan hosil bo’lmaydi. Buning zamirida millat baxt saodati yo’lida, demak har bir fuqaro manfaatidan kelib chiquvchi maxsus faoliyat — g’oyaviy tarbiya yotadi. Mafkuraviy tarbiya deganda gap, "kishilar dunyoqarashini boshqarish xaqida emas, balki odamlarning tafakkurini boyitish, uni yangi ma’no va mazmun bilan to’ldirish"ni anglatadi.

G’oyaviy tortishuvlarda tahdid soluvchi ham, o’zini himoya qiluvchi ham g’oyani ommalashtirish uslublaridan foydalanadi. Bu mafkuraviy tarbiya uslublaridir. Demak qaysi tomonning yengishini, pirovard natijada, ilmga asoslangan targibot va tashviqot hal qiladi. Shu tariqa mafkuralar tortishuvi targibot va tashviqotlar tortishuviga aylanadi, deyish mumkin. Shu sababli "Milliy istiqlol mafkurasi tom ma’nodagi milliy mafkuraga aylanishi uchun qator talablarga javob berishi zarur. Ana shunday talablardan biri — har qanday yovuz g’oyaga qarshi javob bera olishidir». G’oyaviy bo’shliq ochib olingach, endi uning o’rnini to’ldirish uchun o’z g’oyasini jozibali qilib tasvirlay boshlanadi. Buzg’unchi toyaga xos "yangilik" va u berayotgan va’dalar odamlar qulog’i hamda ko’zi orqali ong va qalbiga kira boshlaydi. Mafkuraviy bo’shliq shu tariqa to’ldira boshlanadi. Yolg’on roya odamlar ongiga kirsa, u ham katta kuchga aylanadi.

Biz uchun muhim jihati shundaki, ushbu vaziyatda shaxs va uning mafkuraviy immunitetiga ta’sir ko’rsatish jarayoni manipulyasiya tushunchasida aks etadi. Chunki, "da’vatchi"ning ta’siri birinchidan shaxsga nisbatan zo’rlik kuch ishlatilmaydi, balki ma’naviy, psixologik xususiyatga ega; ikkinchidan, bu ta’sirda asl maqsad yashirin qoladi. Shuning uchun ham "islom dini niqobida" degan ibora ishlatiladi; uchinchidan, g’oyaviy manipulyasiya, zimdan ta’sir ko’rsatuvchidan mahorat va bilimni talab qiladi. Shunday ekan, g’oyaviy manipulyasiyani mafkuraviy kurash, yot mafkuralar tomonidan qo’llanilayotgan ta’sir texnologiyasining tarkibiy kismi, deb atash mumkin. Ya’ni manipulyasiya odamni u yoki bu ishni qilishga emas (targibot va tashviqotdan farqli ), balki shu ishni qilishga xohish, istak uyg’otishga qiladi.