Mavzu: Landshaft arxitekturasining inson estetik faoliyatidagi o'rni

Shahar va qishloq aholi punktlarining ko‘kalamzorlar tizimi foydalanishi va ularning qaysi maqsadlarga mo‘ljallanganiga qarab 3 yirik guruhga bo‘linadi: umumiy foydalanishga mo'ljallangan, foydalanishi cheklangan va maxsus maqsadlarga m o'ljallangan ko'kalamzorlar. Umumiy foydalanishga moijallangan ko‘kalamzorlarga umumshahar va tuman markazlarining parklari, qishloq bog’i, xiyobonlar, skverlar, bulvarlar, shahar maydonlari hamda ko‘chalarining ko‘kalamzor hududlari va piyodalar ko‘chalaridagi ko‘kalamzorlar kiradi. Foydalanishi cheklangan ko‘kalamzorlarga turarjoylar hududlari, sanoat va ishlab chiqarish komplekslarida joylashgan ko‘kalamzor hududlar kiradi. Bularga qishloq turaijoy kvartallari va turaijoy oldi uchastkalari, maktablar, bolalar bog‘chalari, shifoxonalar, kollejlar, sport komplekslari, sog‘lomlashtirish muassasalari hamda korxonalar va jamoat tashkilotlari hududlaridagi ko‘kalamzorlar kiradi. Maxsus maqsadlarga moMjallangan ko‘kalamzorlarga esa ko‘cha va transport magistrallari bo‘ylab ekilgan ko‘kalamlar, sanitariyahimoya va suv havzalarini muhofaza qilish zonalari, stadionlar, o‘rmon xo‘jaliklari, qabristonlar, gul va ko‘chatlar yetishtiruvchi xo‘jaliklarning ko‘kalamlari kiradi. Aytib o‘tilgan ko‘kalamzorlar shahar va qishloqlar hududida muayyan bir tartibda joylashib, zamonaviy shahar va qishloq ko‘kalamzorlarning yaxlit tizimini tashkil qiladi. Ko‘kalamzorlar tizimining boshlang‘ich elementi sifatida qishloq kvartallaridagi mavjud turarjoy guruhlarining hovli bogiarini yoki mahallalar markazlari qoshidagi bog‘ni ko‘rsatish mumkin. Agar yana ham ichkariroq kirib borilsa, xususiy uy-joylarning hovli bog‘larini eng boshlang‘ich ko‘kalamzor element tarzida ko‘rsatish mumkin.

Shahar va qishloq aholi punktlarining ko‘kalamzorlar tizimini loyihalash va tashkil etishda quyidagi asosiy tamoyillarga amal qilinishi zarur:

Shahar va qishloq aholi punktlarining ko‘kalamzorlar tizimini loyihalash va tashkil etishda quyidagi asosiy tamoyillarga amal qilinishi zarur:

• aholi punkti hududi bo‘ylab yirik yashil ko‘kalamzorlarni teng maromda taqsimlash va joylashtirish. Mazkur talab eng awalo umumiy foydalanuvchi ko‘kalamzorlarga taalluqlidir;
• 2) yashil ko‘kalamzorlar tizimining aholi punkti hududi ho‘yicha uzluksizligi va uzviyligini ta’minlash. Ushbu tamoyil bog‘ va parklarning yashil hududini bir-biriga ko‘kalamzor xiyobonlar, ko‘chalar, trotuarlar, skverlar, maydonlar va sohillar yordamida bog‘lab, ularning yaxlit va uzluksiz umumiy ko‘kalamzorlar tizimini yaratish orqali amalga oshiriladi;
• 3) aholi punkti ichki va tashqarisida joylashgan ko‘kalamzor yashil hududlarni bir-biriga bog‘lash va ularni yagona kompleks yechimga keltirish. Mazkur talabga aholi punkti ichidagi yashil hududlarni funksional va kompozitsiyaviy jihatlardan uning tashqarisida joylashgan ko'kalamlar va manzaraviy bog‘-rog‘lar hududiga qo‘yib yuborib seliteb hududning ichigacha kirib boruvchi o‘ziga xos yashil «ponalar, belbog‘lar»ni shakllantirish orqali erishiladi.