Мавзу: Мактабгача таьлимнинг мазмуни шакл ва воситалари Кириш


Download 1.43 Mb.
bet1/5
Sana08.03.2023
Hajmi1.43 Mb.
#1252816
  1   2   3   4   5
Bog'liq
Мактабгача таьлимнинг мазмуни шакл ва воситалари


Мавзу: Мактабгача таьлимнинг мазмуни шакл ва воситалари


Кириш.
Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини янада ривож-лантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегиясининг Ижтимоий сохани ривожлантиришнинг устувор йуналишларининг 4.4 бандида - Таълим ва фан сох,асини ривожлантириш буйича бир неча вазифаларни белгиланиши, жумладан узлуксиз таълим тизимини янада такомил-лаштириш, сифатли таълим хизматлари имко-ниятларини ошириш, мех,нат бозорининг замонавий эх,тиёжларига мос юк,ори мала-кали кадрлар тайёрлаш масалаларига алох,ида эътибор каратилган. Шунингдек мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш, мактабгача таълим муассасалари тармоFини кенгайтириш, малакали педагог кадрлар билан таъминлаш, болаларни мактаб таъли-мига тайёрлаш даражасини тубдан яхшилаш, таълим-тарбия жараёнига замонавий таълим дастурлари ва технологияларини тадбик этиш, болаларни х,ар томонлама интеллектуал, ахлокий, эстетик, жисмоний ривожлантириш учун шарт-шароитлар яратиш масалаларига алох,ида эътибор каратилди.
Узбекистон Республкаси Президенти Шав-кат Мирзиёев томонидан болалар тарби-яси жараёнига уз ишини пухта биладиган, малакали ва х,ар бир болага индивидуал ёндаша оладиган педагог кадрларни жалб килган х,олда, уларни гудаклигидан онги ва тафаккурини туғри шакллантириб борма-сак, келажакда юксак савия, билим, маъна-виятга эга булган баркамол авлодни тар-биялаш, ёш авлод тарбиясининг биринчи ва мух,им буғини булган мактабгача таълим
тизимини ривожлантиришга алох,ида эътибор каратмокда1.
Республикамизда мактабгача таълим тизимида купгина ислох,отлар амалга оширилмокда, уларнинг барчаси тарбияла-нувчилар ва тарбиячи- педагоглар манфа-атлари йулида хизмат килиши ва мактабгача таълим сифатини тубдан яхшилашга каратилиши - давр талабидир.
Мацоланинг мацсади мактабгача таъ-лимни модернизациялаш жараёнида бошкарув кадрлари ва тарбиячиларнинг тайёрлашнинг назарий - амалий асосларини аниклашдан иборат.
Мавзунинг урганилганлик даражаси.

Таълим сифатини бошкариш муаммола-рининг узига хос хусусиятлари Р.Х.Джураев, Р.Ш.Ах,лидинов, С.Т.Турғунов, В.Р.Веснин, И.Н.Герчикова, А.В.Глухов, В.Зигерт, М.Х.Мескон, Ф.Хедоурилар томонидан тадкик этилган.
Демократия ва инсонпарварлик прин-ципларига таянган х,олда ташкил этилади-ган мактабгача таълим жараёни нафакат боланинг ташки х,олати, балки унинг ички дунёси, майллари, интилишларини х,исобга олган х,олда ташкил этилиши билан х,ам алох,ида ах,амиятга эга. Бу жараёнда муассаса рах,барлари ва тарбиячи-педагогларнинг асо - сий вазифаси тарбияланувчиларнинг шах - сий имкониятларини руёбга чикариш, интеллектуал тараккиётларини таъминлаш воси-талари, усуллари, методлари ва йулларини излаб топишдан иборатдир. Бунинг учун эса
1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 29 декабрдаги "2017-2021 йилларда мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисидаги ПК.-2707- сон карори.

улар, энг аввало, болаларнинг муаммоларини тушунишлари, узлари киритган коидаларни бажаришга уларни мажбур килмасликлари лозим. Чунки усиб, ривожланиб келаётган инсонни х,ар томонлама куллаб-кувватлаш асосида ривожлантириш Fояси купгина педа-гоглар ва психологлар томонидан илгари сурилган. Жумладан, Эозиев, А.Давлетшин, Р.Г.Сафарова, И.П.Иванов, Ш.А.Амонашвили, А.В.Мудрик ва бошкаларнинг ишлари бунга мисол була олади. Улар узлари илгари сур-ган дидактик назарияларда болаларнинг кизикишларини х,имоя килиш нуктаи наза-рига таянганлар.
Мацоланинг илмий янгилиги: Мактаб-гача таълим муассасалари бошкарув кад-рлари ва тарбиячиларнинг шахсий услубини фаол тарзда ривожлантириш.
Мацоланинг объекти: мактабгача таълим муассасалари учун бошкарув кадрларни ва тарбиячиларнинг тайёрлаш жараёни.
Кулланилган усуллар: урганиш, тах,лил, умумлаштириш, кузатиш.
Асосий цисм: 2019 йил 16 декабрда кабул килинган "Мактабгача таълим ва тар-бия туғрисидаги Узбекистон Республикаси конунининг максади мактабгача таълим ва тарбия сох,асидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат.
Мактабгача таълим ва тарбиянинг асосий принциплари куйидагилардан иборат:
- х,ар бир бола учун мактабгача таълим ва тарбия олиш имкониятининг мавжудлиги;
- х,ар бир боланинг истеъдоди нишо-наларини, иштиёклари ва кобилиятларини ривожлантириш учун шарт-шароитлар тен-глиги;
- мактабгача булган ёшдаги бола-ларга таълим, тарбия бериш ва уларни соFломлаштиришнинг, оила х,амда мактабгача таълим ташкилоти тарбиявий таъсирининг бирлиги;
- мактабгача булган ёшдаги болаларга таълим ва тарбия бериш уЙFунлиги;
- боланинг шахсини ривожлантиришга йуналтирилган шахсий ёндашув;
- мактабгача ва умумий урта таълим-нинг изчиллиги х,амда узлуксизлиги;
- таълим ва тарбиянинг демократик х,амда дунёвий хусусиятга эгалиги;
- таълим-тарбия жараёнининг шаффоф-лиги ва очиклиги;
- мактабгача таълим ва тарбия маз-муни, даражаси х,амда х,ажмининг мактабгача булган ёшдаги болаларнинг ривожла-ниш хусусиятларига х,амда соғлиғи х,олатига мувофиклиги1.
Таълимнинг сифатини ва унинг кулайлигини таъминлаш уни модернизация-лашнинг мух, им вазифаларидандир. Мактабгача таълимни модернизациялаш жараёнида бошкарув кадрлари ва тарбиячиларнинг шахсий услубини фаол тарзда кайта куриш талаб килинади. Бунинг учун мактабгача таълим дастурларининг таркибий тузилишини дав-латнинг таълимнинг мазкур буғини олдига куйган талаблари асосида такомиллаштириш лозим.
Жамиятдаги ривожланиш тамойил-лари бугунги болалар узларининг 10-15 йил аввалги тенгдошларига нисбатан купрок нарсани билишлари зарурлигини такозо килмокда. Бугунги кунга келиб, мактабгача таълим муассасаларида таълим олувчи-лар сони сезиларли даражада купаймокда. Шунинг учун х,ам мактабгача таълимнинг самарадорлигини таъминлаш учун боғча рах,барлари ва тарбиячилар таълим-тарбиянинг самарали усуллари ва методла-рини излаб топиш устида тинмай харакат килишлари керак.
Инновацион фаолиятга асосланган педа-гогик ёндашувлар ва назариялар янгили-кларни яратиш, татбик этиш ва улардан фой-даланишнинг яхлит, максадга йуналтирилган фаолиятга айланишини талаб этмокда. Педа-гогларнинг инновацион фаолияти болаларнинг мустакиллиги, кизикувчанлигини оши-риш, уларда ижодий тафаккурни ривожлантириш, мураккаб вазиятлардан чика олиш имкониятини излаб топиш куникмасини шак-ллантиришга хизмат килиши лозим. Шунда-гина педагоглар уз кучларига ишониб болаларнинг узгарувчан вазиятларда аник фао-лият курсата олишларига кумаклашадилар. Шу билан бир каторда улар болаларнинг ота-
1 2019 йил 16 декабрда кабул килинган Узбекистон Республикасининг "Мактабгача таълим ва тарбия туFрисида" УРК.-595-сон конуни.
оналарини мактабгача таълим муассасаси хаётида фаол иштирок этишга жалб этадилар.
Мактабгача таълим муассасаларида бола-ларни сифатли таълим билан таъминлаш учун таълим жараёнини модернизациялаш нихоятда зарур хисобланади. Бунинг учун болани ижтимоий хаётга тайёрлашга хизмат киладиган барча педагогик технологияларни уЙFунлаштириш ва узаро мужассамлаштириш талаб этилади.
Мактабгача таълимнинг сифати таълим-нинг кейинги боскичларида болаларнинг билимларни сифатли узлаштиришларини кафолатлайди. Бунинг учун мактабгача таъ-лим муассасаларини модернизациялашга оид ягона талабларни ишлаб чикиш, ушбу тала-блар сифатли таълим ва таянч куникмаларни хосил килишни назарда тутади. Бу талаблар асосида болаларга таълим бериш эрта бола-лик давридан бошланади ва узлуксиз давом этади.
Мактабгача таълимни индивидуаллашти-риш тамойили узида бир катор талабларни мужассамлаштиради. Бу эса узига хос табиий жараён хисобланади. Жамиятнинг ривожла - ниши баробарида шахс фаолияти хам купрок даражада индивидуаллаштирилади ва унинг мавкеи узгаради. Агар мамлакат ва жамият канчалик ривожланган булса, унда х,ар бир инсон алохида кадрланади ва уз урнига эга булади.
Маълумки, мактабгача таълим тавсия характерига эга булади. Жамоатчиликнинг тасаввурида болалар боFчаси ижтимоий институт хисобланмайди. Шунинг учун хам у болаларнинг катнаши ва муайян билимларни узлаштиришлари учун кулай хисобланади. Модернизациялаш доирасида мактабгача таълимнинг сифати узлуксизлик нуктаи наза-ридан ёндашган холда тахлил килинади. Бу жараёнда барча болалар учун тенг имкони-ятга эга булган дастлабки билим ва тушунча-лар шакллантирилади. Бунинг учун мактабгача таълимни модернизациялаш нихоятда зарур хисобланади.
Мактабгача таълимнинг янги сифати ман - фаатдор тарафларнинг давлат буюртма-сига жавоби хисобланади. Бунинг учун, биринчи навбатда, мактабгача таълимнинг сифати аник намоён булиши лозим. Сифатни бахолашнинг бошка вариантлари хам мав-
жуд. Агар таълим хизматлари истеъмолчила-рида таълимнинг янги сифатига эхтиёж мав-жуд булмаса, педагоглар модернизация-лашган таълим шароитида ишлаш лаёкатига эга булмайдилар. Шунинг учун х,ам мактабгача таълимнинг янги сифатига булган эх,тиёж модернизациялашнинг ^аракатлантирувчи омили х,исобланади.

Download 1.43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling