Mavzu: Ma’muriy huquq asoslari reja: Ma’muriy huquq tushunchasi va manbalari

Ma’muriy cheklash choralari g‘ayriqonuniy harakatni majburiy tartibda to‘xtatish va ularning zararli oqibatlarining oldini olish zarur bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi. Ular ham xilma-xil bo‘lib, ijro etuvchi organlar (mansabdor shaxslar) tomonidan qo‘llaniladi.
Ularga quyidagilar kiradi:
- qonunga xilof xatti-harakatlarni to‘xtatish talabi (masalan, ichki ishlar organlari xodimlari, fuqarolar va mansabdor shaxslardan ma’muriy huquqbuzarliklar sodir etishni to‘xtatishni talab qilishga haqlidirlar);
- huquqbuzarni ushlab keltirish;
- qurol ishlatish (masalan, haydovchi odamlarning sog‘lig‘i va hayoti uchun haqiqiy xavf tug‘dirayotgan bo‘lsa, transport vositasini to‘xtatish uchun);
- atrofdagilar uchun xavfli bo‘lgan kasalliklar bilan og‘rigan shaxslarni majburiy davolash;
- texnik holati belgilangan talablarga javob bermaydigan transport vositalaridan foydalanishni taqiqlash;
- korxona va tashkilotlar barcha uchun majburiy u yoki bu qoidalarni buzgan taqdirda ularning faoliyatini to‘xatish yoxud tugatish va hokazo.
Ma’muriy-tiklovchi choralar ashyolarning avvalgi holatini tiklash, etkazilgan zarani qoplash maqsadida qo‘llaniladi. SHu bois ushbu choralarning turi va miqdori huquqbuzar etkazgan zarar xususiyatiga va miqdoriga bog‘liq. Ularga quyidagilar kiradi:
- ruxsat so‘ramay qurilgan binolar va inshootlarni buzib tashlash;
- beruxsat egallab olingan turar joydan ko‘chirib yuborish;
- tashkilotlardan qonunga xilof tarzda egallagan narsalarni olib qo‘yish;
- voyaga etmagan fprzandi etkazgan zarani uning ota-onasidan undirish va hokazo.


1. Sub’ektlarning huquqiy normalar talablari asosidagi munosabatlarini nima keltirib chiqaradi?
A) Huquqiy muomala layoqati;
B) Huquqiy munosabat ob’ekti;
S) Huquqiy munosabat maqsadi;
D) Yuridik faktlar.
2. Huquq normasi nima?
A) Diniy manbalarda berilgan iloҳiy tasavvurlardan kelib chiquvchi qoidalar;
B) Odamlarning ezgulik va yovuzlik, adolat, insonning jamiyat oldidagi burchi haqidagi tasavvurlariga muvofiq ravishda jamiyat hayotida shakllangan qoidalar;
S) Davlat tomonidan belgilangan va muhofaza qilinadigan barcha uchun majburiy qoidalar;
D) Ko‘p marta takrorlash natijasida shakllangan va odat tusiga kirgan xulq-atvor qoidalari.
3. Quyidagilardan huquq tarmoqlarini aniqlang.
A) Ma’muriy, fuqarolik, jinoyat, oila, mehnat;
B) Davlat, ma’muriy, mehnat qilish, dam olish, oila;
S) Ma’muriy, dam olish, jinoyat, oila, fuqarolik;
D) Davlat, saylash, saylanish, oila, mehnat, jinoyat ;
4. Huquqbuzarlik nima?
A) Huquq qoidalariga rioya etmaslik;
B) Qoidani bajarmaslik;
S) Ahloq qoidalariga rioya etmaslik;
D) Intizom qoidalarini bajarmaslik.
5. Fuqarolik to‘g‘risidagi qonunlar qanday munosabatlarni tartibga soladi?
A) Mulkiy va shaxsiy nomulkiy munosabatlarni;
B) Oiladagi mulkiy va shaxsiy munosabatlarni;
S) Korxonalar o‘rtasidagi mulkiy munosabatlarni;
D) Barcha mulkiy munosabatlarni;
6. Fuqarolik huquqiy layoqat nima?
A) Yashash, mol-mulkka ega bo‘lish huquqi;
B) Yashash, merosga, saylash huquqiga ega bo‘lish;
S) Yashash, fikrlash huquqi;
D) Sud, tergov organlarida javobgar bo‘lish;
7. Fuqarolik muomala layoqati nima?
A) Harakatlari bilan huquqiy munosabatda bo‘lish;
B) O‘z harakatlari orqali oldi-sotdi ishlarni bajarish;
S) O‘z harakatlari bilan fuqarolik huquqlarini olish va amalga oshirish;
D) O‘z harakatlari asosida u yoki bu ishni bajarish;
8. Mehnat qonunlarining amal qilish doirasini aniqlang.
A) O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston hududlarida amal qiladi;
B) O‘zbekistonda amal qiladi;
S) O‘zbekiston Res’ublikasining butun hududlarida amal qiladi;
D) Qonun bilan belgilangan hududlarda amal qiladi;
9. Mehnat huquqlarini himoya qilish qanday amalga oshiriladi?
A) Tekshiruv va nazorat qiluvchi organlar himoya qiladi;
B) Sud organlari himoya qiladi;
S) Qonun har bir shaxsning mehnat qilish huquqlarini himoya qiladi;
D) Mehnat nizolarini ko‘ruvchi organlar himoya qiladi;
12. 18 yoshga tolmagan xodimlarning ish vaqtini aniqlang?
A) Haftasiga 35 soat;
B) Haftasiga 24 soat;
S) Haftasiga 36 soat;
D) Haftasiga 30 soat;
11. Nikoh yoshiga yetmagan shaxs bilan tuzilgan nikohni haqiqiy emas deb tan olish asoslari.
A) Nikoh yoshiga yetmagan shaxsning, uning ota-onasining yoki vasiysining, prokurorning talabi bilan;
B) Xotinning talabi bilan;
S) Homiylarining talabi bilan;
D) Oila a’zolarining talabi bilan;
12. Voyaga yetmaganlar javobgarligi uchun jinoiy jazo tizimini aniqlang.
A) Jarima, mol-mulkni musodara qilish;
B) Ahloq tuzatish ishlari, maxsus vazifadan ozod qilish
S) Ozodlikdan mahrum qilish, jarima, axloq tuzatish ishlari, qamoq;
D) Ozodlikdan mahrum qilish, intizomiy qismga jo‘natish;
13. Ahloq tuzatish ishlari voyaga yetmagan jinoyatchilar uchun necha yoshdan qo‘llaniladi?
A) 14 yoshdan;
B) 16 yoshdan;
S) Qonunda yoshi ko‘rsatilmagan;
D) Sud hukmi hal qiladi;
14. Voyaga yetmaganlar 13 yoshdan 16 yoshgacha uncha og‘ir bo‘lmagan jinoyat sodir etsalar necha yilgacha jazo beriladi?
A) 2 yilgacha;
B) 1 yilgacha
S) 3 yilgacha;
D) Sud hukmi hal qiladi;
15. Oila kodeksi qachon joriy qilingan?
A) 1998-yil 30-aprel
B) 1998-yil 1-sentabr
S) 1998-yil 12-dekabr
D) 1996-yil 1-sentabr
16. Iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlarga qaysilar kiradi?
A) Bosqinchilik, talonchilik.
B) O‘zlashtirish,firibgarlik.
S) O‘grilik, davlat va hususiy mulkka qarshi jinoyatlar
D) Tuhmat qilish, o‘zlashtirish
Mamuriy huquq galossariy