Mavzu: Mehnat faoliyati motivlari

Ushbu turdagi barcha motivlar uchta asosiy funksiyani bajaradi:

Harakatga undash. Mehnat faoliyatida shaxsning rivojlanishida motivatsiya berishga undovchi funksiyasi

• Faoliyat yo‘nalishi. Inson qanday qilib maqsadga erisha olishini va o'z ehtiyojlarini qondirishini belgilaydigan funksiya;
• Muvaffaqiyatga yo'naltirilgan xatti-harakatlarni nazorat qilish va saqlash. O'zining yakuniy maqsadini eslab, inson o'z faoliyatini unga erishishni hisobga olgan holda moslashtiradi.
• Aytgancha, faoliyatga kelsak, bu erda ham motivlar to'plami mavjud. Bu nafaqat insonning ichki ehtiyojlariga, balki uning ijtimoiy muhit bilan o'zaro munosabatiga ham bog'liq.
• Tashqi motivlar quyidagilarga bo'linadi ommaviy: altruistik (odamlarga yaxshilik qilish), shaxsiy-burch va mas'uliyat motivlari(Vatan oldida, qarindoshlari oldida va hokazo) va hokazo : baholash sabablari, muvaffaqiyat, farovonlik, o'zini o'zi tasdiqlash.
• Ichki motivlar quyidagilarga bo'linadi protsessual (faoliyat jarayoniga qiziqish); samarali(faoliyat natijasiga qiziqish, shu jumladan kognitiv) va o'z-o'zini

rivojlantirish motivlari(ularning har qanday sifat va qobiliyatlarini rivojlantirish uchun). Xodimlarni boshqarish bilan bog'liq motivatsiya nazariyalari quyidagilarga bo'linadi mazmunli va protsessual... Birinchisi, insonni muayyan tarzda harakat qilishga majbur qiladigan ehtiyojlarini o'rganadi. Ikkinchisi motivatsiyaga ta'sir qiluvchi omillarni ko'rib chiqadi.

Faoliyatga nisbatan motivatsiya uchta asosiy funksiyadan iborat: Motivatsiya - bu harakat impulsi, insonning biror narsaga hissiy-irodaviy intilishi. Tashkiliy funksiya - motivlarning paydo bo'lishi maqsadlarni taqsimlash va belgilashga yordam beradi. Sezgi yasovchi funksiya – faollik, chuqur shaxsiy ma’no berish. Shaxs uchun faoliyatning ahamiyati motivlar va uning motivatsion sohasidagi ustuvorliklari bilan belgilanadi.

3. Shaxsning ish faoliyati bilan bog‘liq motivlarni guruhlarga ajratilishi

• Shaxsning ish faoliyati bilan bog‘liq motivlarni 3 guruhga ajratish mumkin; birinchisi - mehnat faoliyati motivlari, ikkinchisi -kasb tanlash motivlari va uchinchisi-ish joyini tanlash motivlari. Aniq faoliyat esa barchasini jamlangan holda izohlanadi, ya‘ni, bunda mehnat faoliyati motivlari, kasb tanlash motivlarining shakllanishi, shuningdek, qolgan ikkita motiv orqali esa ish joyini tanlash motivlari ham yuzaga keladi. Mehnat faoliyati motivlari xilma-xil bo‘lib, ular o‘ziga xos omillar bilan belgilanadi. Birinchi guruh omillariga jamoaviy xarakterning uyg‘onishi bilan bog‘liqlari kiritilib, bunda jamoaga foyda tegishini anglash, boshqa insonlarga yordam berish istagi, mehnat faoliyatida ijtimoiy ustanovkaning zarurligi va boshqalarga nisbatan tobelikni hohlamaslik kabi motivlar hisoblanadi. Ikkinchi guruh omillari o‘zi va oilasi uchun moddiy mablag‘ning orttirilishi, moddiy va ma'naviy ehtiyojlarning qondirilishi uchun pul ishlab topish motivlaridir. Uchinchi guruhga o‘zini o‘zi faollashtirish, rivojlantirish, o‘zini namoyon qilish ehtiyojlarining qondirilishi va boshqalar kiradi. Ma‘lumki, insonlar tabiatdan biror-bir faoliyat bilan shug‘ullanmasdan turolmaydilar. Inson nafaqat iste‘molchi balki yaratuvchi bo‘lib, yaratish jarayonida u ijoddan ilhom oladi. Bu guruhga mansub motiv jamiyat tomonidan ehtiyojlarning qondirilishi va boshqalarning hurmatini qozonish bilan bog‘liq. Maktab o‘quvchilarining mehnat tarbiyasi ham shu motiv bilan bog‘liq ravishda shakllantiriladi.