Mavzu: Mineral oitlar ishlab chiqarish, umumiy xossalari va ahamyati. Reja

Toridan-tori ishlatiladigan oitlar oljallangan. Ular tarkibida olgan elementlar: azot, fosfor, kaliy, magniy, oltingugurt, temir, shuningdek mikroelementlar (bor, molibden, mis, rux, kobalt) tutadi. Toridan-tori ishlatiladigan oitlar, uz navbatida, oddiy (bir yoklama) va kompleks ( koglinadi.
Oddiy oitlar tarkibida oladi. Ular xam uz navbatida azotli, fosforli, kaliyli, mikroelementli oitlar turlariga bog kam mellaniladigan oitlar hisoblanadi. Tarkibida mikroelementlar to borat kislota, mis (II)-sulfat, ammoniy molibdat va boshqa texnik tuzlar ishlatiladi. Kolchedan kuyundisi, marganetsli quyqum (shlam), chogggjaligida suvda eriydigan xam, suvda erimaydigan ham mikrooitlar ishlatiladi.
Murakkab oitlar tgan oitlar hisoblanadi. Ikkilamchi komplekslar oitlar (masalan, azot-fosforli, azot-kaliyli, fosfor-kaliyli) va uchlamchi kompleks oitlar (masalan, azot-fosfor-kaliyli) turlarga boglishi mumkin.
Murakkab oitlar ularni ishlab chiqarish xususiyatiga qura guruxdanadi:


- aralash oitlar turli kukunsimon yoki donadorlangan tayyor oitlarni mexanik usulda aralashtirish yuli bilan olinadi;
- murakkab-aralash donadorlangan oitlar aralashtirish jarayonida kukunsimon tayyor oitlarni suyuq reagentlar (ammiakli suv, fosfat yoki sulfat kislota va boshqalar) qushish bilan aralashtirilish orqali olinadi;
- murakkab oitlar yagona texnologik jarayonda xom ashyoni qayta ishlash orqali olinadi.
Bilvosita foydalaniladigan oitlar gsir etish uchun qondirilgan oxak qoggra: kislotali, fiziologik ishqoriy va fiziologik neytral turlariga bogsimliklar asosan kationlarni uzlashtiradigan oitlar kiradi, anionlar esa tuproq eritmasini kislotaliligini oshiradi, masalan, ammoniy sulfat, ammoniy nitrat, kaliy xlorid, kaliy sulfat va boshqalar. Fiziologik kislotali oitlarga ammoniyli azotli oitlar, shuningdek karbamid xam kirishi mumkin. Nitrifikatsiyalovchi bakteriyalar tagsimliklarga assimilyasiyalanadigan oitlar kiradi, ulardagi kation esa tuproq muhitini ishqorlashtirgan holda tuplanadi. Masalan, bunday oitlarga natriy, kaliy va kalsiy nitratlari kiradi.

Tayicha oitlar shartli ravishda kuyi konsentratsiyali (oddiy), tarkibida 20-25% gacha; konsentrlangan 60% dan ko 100% dan kosir etuvchi komponentli turlarga bosir etuvchi modda boglinadi.