Mavzu: moddalarning sifat va miqdoriy tarkibini aniqlashdagi hozirgi zamon analitik

Elektrokimyoviy sensorlar⁵, ishlash printsipi.
Uchinchi avlod optrodlari.

2. 
   avlod optrodlari yangi optik hodisalarga asoslangan. Ulardan birining nomi yuza yorug’lik to’lqinlari bo’lib optik muhitlar chegarasida qisman yorug’likning yutilishi hisobiga sodir bo’ladi.
   

Elektrokimyoviy sensorlarga nisbatan optik sensorlar quyidagi afzalliklarga ega:

• 
  optik sensorlarning ishlatilishi butun optik spektr registratsiya qilishga va ko’proq maъlumot olishga imkon beradi;
  
• 
  optik sensorlar elektrik pomexlarga taъsirli emas;
  
• 
  odatda optik sensorlarning ishlashi uchun taqqoslash elektrodi kabi qurilmalar kerak emas;
  
• 
  reagent tutuvchi fazani oson almashtirish mumkin. SHuning uchun 1 martalik sensorlar keng tarqalgan.
  

Optik sensorlarning kamchiliklari:

• 
  kun yorug’ligi pomexlariga taъsirli. Ushbu pomexlar nurlanish manbasining pulsatsiya (modulatsiya) qilish orqali betaraf etiladi. Svetodiodlar pulsatsiya qilish uchun qulay;
  
• 
  reagentlarning yuvilishi sababli optik sensorlarning yaroqlilik muddati kamayishi mumkin;
  
• 
  qoidaga ko’ra optik sensorlar ingichka dinamik diapazonga ega. Faqat ionselektiv optrodlar bunga kirmaydi.
  

Optik tolali datchiklar turlari.

Kapron va boshqalar nurning tolada susayishi juda kamchiligini aniqlashdi. Soch tolasi qalinligidagi uzun tolalardan foydalanib signalni ueatish uchun modullangan lazerli nurlar yordamida ko’p kilometrli tolali uzatgichlar (linii) o’tkazish mumkinligi aniqlandi.
Suzuvchi suv ostida turib maъlum bir kichik burchak ostida suv yuzasiga qaraganda, suv havzasining tubi suv yuzasining havo bilan chegarasida to’liq aksi ko’rinadi. Taxminan tola ichida ham xuddi shunday xodisa sodir bo’ladi. Bunda nurning ko’plab ichki nur qaytarilishlari hisobiga sodir bo’ladi. SHu tarzda nurning uzluksiz qaytarilishi harakati davomida yorug’likning tarqalishiga imkon yaratadi.

Bu xossalarning aniqlanishi bilan bir vaqtda tolalarni kompaniyalar tomonidan ishlab chiqarilishi optik bog’lanishga va yuqori ishlab chiqarishni taminlay oladigan arzon optik-tolali datchiklarga eshiklar ochildi.