Mavzu: Morfologiya. So‘z turkumlari Ma’ruzachi: Supiyeva Buxolida Abduvaliyevna Toshkent shahar xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi Mavzu

Mavzu: Morfologiya. So‘z turkumlari
Ma’ruzachi: Supiyeva Buxolida Abduvaliyevna
Toshkent shahar xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi
Mavzu: Morfologiya. So‘z turkumlari
MORFOLOGIYA (grek. morhfos «shakl», logos «ta'limot» so‘zlaridan olingan bo‘lib) so‘z shakllari haqidagi ta’limotdir.
Masalan, qalam, qalamning, qalamni, qalamga, qalamdan, qalamda shakllari bir so‘zning (qalam so'zining) turli shakllari hisoblanadi.
Alohida
olingan
so‘z turkumlari
Yordamchi
so‘z turkumlari
Mustaqil so‘z
turkumlari
Tildagi so‘zlarning umumiy grammatik ma’no va vazifalariga ko‘ra ma’lum guruhlarga bo‘linishi so‘z turkumlari dеb yuritiladi.
So‘z turkumlari quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
Mustaqil so‘z turkumlari lug‘aviy ma’noga ega bo‘lib, morfologik jihatdan o‘zgaradigan, gap ichida ma’lum sintaktik vazifa bajaradigan so‘zlardir.
Gap bo‘lagi
vazifasida keladi

Ma’lum
bir so‘roqqa
javob bo‘ladi
Atash
ma’nosiga ega
Sifat
Son
Olmosh
Fe’l
Shaxs va narsalarning nomini bildiradi
Ot
Ot
Shaxs va narsalarning belgisini bildiradi
Sifat
Miqdorning nomini shaxs va narsalarning son-sanog‘ini, tartibini bildiradi
Son
Gap ichida ot, sifat, son, ravish, ba’zan so‘z birikmasi va gap o‘rnida qo‘llana oladi
Olmosh
Shaxs va narsalarning harakat yoki holatini ifodalaydi
Fe’l
O‘zbek tilida mustaqil so‘z turkumlari
Ravish
Ish-harakat va holatning bеlgisini bildiradi
Ravish
Kеlishik qo‘shimchalari bilan qo‘llanadi, birlik va ko‘plik sonda ishlatiladi
Gap tarkibida barcha gap bo‘laklari vazifasida keladi
Otlar yasalish va yasalish uchun asos bo‘lish xususiyatiga ega
Ot