Mavzu: mustaqillik yillarida o‘zbekistondagi ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar

IJTIMOIY HUQUQLAR – insonga davlat va jamiyatdan muayyan moddiy 
yordam olishga imkon beruvchi va shaxsning ijtimoiy ehtiyojlarini qondirishga 
yordam deruvchi huquqlar (ijtimoiy ta’minot, ijtimoiy yordam olish, uy-joy olish, 
malakali tibbiy xizmatdan foydalanish, bilim olish, ilmiy-texnikaviy faoliyat erkinligi). 
Inson 
va 
fuqarolarning 
ijtimoiy 
huquqlari 
О‘zbekiston 
Respublikasi 
Konstitutsiyasining IX bob, 39-42 moddalarida belgilab berilgan. 

---

IJTIMOIY SOHA – kishilarning turmush tarzi va darajasi, ularning farovonligi, 
ehtiyojlarini belgilovchi tarmoqlar, korxonalar, tashkilotlar majmui, maxsulot ishlab 
chiqarmaydigan sohalar. Ijtimoiy sohaga avvalo xizmat kо‘rsatish, ta’lim, madaniyat, 
sog‘liqni saqlash, ijtimoiy ta’minot, jismoniy tarbiya, umumovqatlanish, kommunal 
xizmat, yо‘lovchi transporti, aloqa sohalari kiradi. 
FUQAROLIK – shaxsning biron bir davlatga huquqiy va qonuniy jihatdan 
tegishliligini bildiruvchi atama. Muayyan davlatning fuqarosi ushbu davlat hududidagi 
xorijiy fuqarolar va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslardan o‘z huquqiy mavqeiga ko‘ra farq 
qiladi. Chunonchi, Konstitutsiya va qonunlarda belgilangan siyosiy huquq va 
erkinliklar faqat fuqarolarga tegishlidir. Demak, shaxs fuqarolikni olishi bilan ushbu 
davlatdagi siyosiy huquqlardan foydalanish imkoniyatini ham oladi. 
O‘zbekiston Konstitutsiyasining VI bobi “Fuqarolik” deb nomlanib, uning 21- 
moddasida “О‘zbekiston Respublikasining butun hududida yagona fuqarolik 
о‘rnatiladi. О‘zbekiston Respublikasining fuqaroligi, unga qanday asoslarda ega 
bо‘lganlikdan qat’i nazar, hamma uchun tengdir. 
Qoraqalpog‘iston Respublikasining fuqarosi ayni vaqtda О‘zbekiston 
Respublikasining fuqarosi hisoblanadi” - deb belgilab qo‘yilgan. 
Asosiy qonunimizning 8-moddasida esa “О‘zbekiston xalqini, millatidan qat’i 
nazar, О‘zbekiston Respublikasining fuqarolari tashkil etadi” - deb belgilangan. 
O‘zbekiston fuqaroligiga qabul qilish О‘zbekiston Respublikasining Prezidenti 
vakolatiga kiradi. 1992-2016-yillarda jami 482 kishi О‘zbekiston fuqaroligiga qabul 
qilingan bо‘lsa, 2017-2021-yillar mobaynida 66 ming 147 kishiga О‘zbekiston 
fuqaroligi berildi. 
BMTning qochoqlar masalalari bо‘yicha agentligining 2014-yildan keyingi 
davrga tegishli ma’lumotlariga kо‘ra, О‘zbekistonda 2014-yildan sо‘ng 108 mimg 
535 kishi fuqaroligi yо‘q shaxs sifatida istiqomat qilib kelgan. 2020-yil 1-yanvar 
holatida bu raqam 93 ming 950 kishini tashkil etgan.