Mavzu: Nerv sistemasining klinik anatomiyasi va fiziologiyasi

 

 

FANLARARO VA FANLAR ICHIDAGI ALOQALAR 

Asab kasalliklari fanini o`rganish talabalarni odam anatomiyasi, tibbiy biologiya, 

fiziologiya,  gistologiya,  ichki  kasalliklar  propedevtikasi  va  terapiya  fanlaridan 

olingan bilimlariga asoslangan. 

Mashg’ulot davomida neyroxirurgiya, travmatologiya, terapiya va boshqa klinik 

fanlardan foydalanish mumkin. 

MASHG’ULOT MAZMUNI 

NAZARIY QISM 

                                         Orqa miyaning anatomiyasi va fiziologiyasi. 

 

Orqa  miya  -  medulla  spinalis  umurtqa  kanalida  joylashgan  bo`lib,  chegarasi 

yuqoridan    I  bo`yin  umurtqasi    atlantning  yuqori  qirrasidan  boshlanib,  uzunchoq 

miyaga  davom  etadi.  Pastdan  2    bel  umurtqasi  pastki  qirrasiga  (chaqaloqlarda); 

yuqori qirrasiga (kattalarda) to`g’ri kelib conus medullaris ni hosil qiladi. Orqa miya 

(OM)  segmentlarga  bo`linadi.  Segment  deb  1  juft  orqa  1  juft  oldingi  ildizchalar 

chiqqan  sohaga  aytiladi.  OM  ning  quyidagi  qismlari  mavjud:  bo`yin  qismi  –  (pars 

cervicalis)  S

1

-S

4

segmentlardan  tashkil  topgan;  bo`yin  kengligi  (intumescentia 

cervicalis)  S

5

-S

8 

va  Th

1-2 

segmentlaridan;  ko`krak  qismi    (pars  thoracalis)  Th

3

-Th

12 

segmentlaridan;  bel  kengligi  (intumescentia  lumbalis)  L

1-5

  bel  va    S

1-2

  dumg’aza 

---

5 

 

segmentlaridan,  conus  medularis  S

3-4-5

  va  So

1-2

  segmentlaridan  tashkil  topgan.  (№  1 

jadvalga qarang). 

Miya ustuni. 

Orqa miya katta ensa tyoshigi sohasida uzunchoq miyaga davom etadi. Shartli 

chegarasi  bo`lib,  piramidalar  kesishmasi  hisoblanadi.  Miya  ustuniga  miya 

oyoqchalari,  4  tepalik,  ko`prik,  uzunchoq  miya,  miyacha  kiradi.  Miya  ustunining 

oldingi va orqa yuzalari mavjud. Miya ustuni 3 qavatga bo`lib o`rganiladi:  1. Asosiy 

– basis. 

       2. Tom osti – tegmentum. 

       3. Qopqog’i – tectum. 

Asosidan  –  piramida  yo`li;  tom  ostidan  –  silviev  suv  yo`li  va  IV  qorincha 

tubida 3-12 juft bosh miya nervlari yadrolari, retikulyar formatsiya, qizil yadro, qora 

substantsiya,  afferent  yo`llar  o`tadi.  To`rt  tepalik  ostida  silviev  suv  yo`li  joylashgan 

bo`lib, 3 va 4 qorinchalarni bog’lab turadi. Miyacha ostida IV qorinchaning 2 lateral 

va  bitta  toq  tyoshiklari  orqali  miya  suyuqligi  IV  qorinchadan  bosh  miyaning 

tsisternalarga (subaraxnoidal bo`shliq) o`tadi.  

Qopqog’i - 4 tepalik-oldingi va orqa miya sharlari va miyacha.  

Pastki  2  tepalik  eshitish  ta’sirotlariga  javoban  eshitish  –murakkab  reflekslar 

(start-refleks)ni ta’minlaydi.           

 

Yuqori  2  tepalik  esa  ko`rish  ta’sirotiga  javoban  paydo  bo`ladigan  shartsiz 

reflekslarni bo`lishida ishtirok etadi. Yuqori tepaliklar sathida silviev suv yo`li tubida 

III  juft  nervining  yadrosi,  pastki  tepaliklar  sathida  esa  IV  juft  bosh  miya  nervining 

yadrosi joylashgan.  

 

Varoliev  ko`prigida  IV  qorinchaning  tubida  V-VI-VII  juft  bosh  miya 

nervlarining  yadrosi,  uzunchoq  miya  bilan  ko`prik  chegarasida  VIII  juft  bosh  miya 

nervlarining yadrosi joylashgan.