Mavzu: O’zbekiston – mening Vatanim! Kirish

Mavzu: Tilga ixtiyorsiz – elga e’tiborsiz

Ibodatlarning eng maqbuli odamlarga yaxshilik qilishdir. (Hadis)

Maqsadi:

– davlat tili haqidagi qonunning tarbiyaviy ahamiyatini amalga oshirish

- ma’naviy mafkuraviy ushbu mashg’ulot orqali o’quvchi – yoshlarni shirin til bilan odamlarga yaxshilish qilish ruhida tarbiyalash

- mashg’ulot jarayoni orqali o’quvchilarga til odobi faoliyatini rivojlantirish, yaxshilik qilish tuyg’ularini o’stirish

(O’qituvchi boshlab beradi)

Davlat madhiyasi yangraydi.

1 – o’quvchi: Odamzotning kundalik muammosi avvalo so’zi bilan boshlanadi: so’zi bilan kishi o’z maqsad va orzularini ifodalaydi, so’z bilan inson o’z mehr – muhabbatini ifodalaydi.

So’zdir inson aqli dalli

Siri ochilur, so’zlagach tili

So’z ichra mudom aql yashaydir

So’z chimildig’u, aql kelindir

So’z atsang, yaxshi so’z aytgil birodar

Shirin so’z aytgil birodar

Shirin so’z foydadur bekamu bezar

(Nosir Xisrav)

2 – o’quvchi: Ha pok dillardan samimiy so’zlar chiqadi. Samimiy gap bilan, shirin so’z bilan bitmagan ish yo’q. Xalqimizda yaxshi gap bilan ilon inidan, yomon gap bilan qilich qinidan chiqadi degan gap bor.

Yaxshi niyat birla yurtni guliston ayladik

Yaxshi do’stlar bilan ishlab

Cho’lni bo’ston ayladik

Bu hayot, bu tinchligu

Yaxshi niyat mevasi

Yaxshilikni keng jahonga

Katta doston ayladik

3 – o’quvchi: Buyuk bobomiz Alisher Navoiy ham o’z ruboiylaridan birida shirin so’z haqida keng fikr yuritgan

Har kim chuchuk so’z

Elga izhor aylagay

Har nechaki ag’yordur

Ul yerni aylar

So’z qattig’i el ko’nglini

Giriftor aylar - deb yoshlarni shirin so’zlilikka da’vat etadi

4 – o’quvchi: Shirin so’zlik faqat ayrim kishilarga xos fazilatgina emas, u umuman insoniy xislatdir:

Xo’p el bila suhbat o’tubon xo’p o’lgil

Yaxshini talab qilgilu

Matlub o’lg’il

Shirin so’z ila xalqqa marg’ub o’lg’il

Yumshoq de hadisingni – yu

Marg’ub o’lg’il – deb ulug’ bobomiz barchani yaxshilikka undaydi.

5 – o’quvchi: Dunyoda tili eng achchiq odam ham o’z bolasi, o’z odamlariga vaqti kelib juda muloyim gapiradi. Oilada ham shirin til samimiy muomala katta o’rin tutadi.

Muomala tiniqligi oilani mustahkamlaydi. Achchiq tilni shirin muomala yengish mumkin. Achchiq tilni shirin tilga aylantira olmagan odam yo’q. Shuning uchun ham qozoq shoiri Abay:

“Agar menga qolsa, odam bolasi tozaymaydi, deydiganlarni tildan judo qilardim” – deb bejiz aytmagan.

Gavhari duri quloq ozori dil

So’zini quloqning duru gavhari bil

So’z kuchidan yiqilur minbar ham

So’z birla chiqar ilon murod ham (Abul Qosim Firdavsiy)

6 – o’quvchi: Biz yaxshi so’zlarning qudratini inson hayotida tutgan o’rni haqida so’z yuritdik. Endi o’zbek xalqi yaratgan s’z haqidagi maqollarni eslatib o’tmoqchiman:

7 – o’quvchi: Til haqida maqollar aytadi

1. Boshga baloni til keltirar

2. Tilga e’tibor, elga e’tibor

3. Shirin so’z jon ozig’i

4. Tili shirinning do’sti ko’p bo’lur

8 – o’quvchi:

Ona tilim – muqaddas tilim,

Momolardan qolgan merossan

Senda so’zlab yayraydi dilim,

Jarangdoshsan, o’zbekka xossan.

Navoiyni o’qidim senda

Tariximdan so’zladi Qur’on.

Ona tilim - g’urursan menga.

Bugun seni tan oldi jahon

Ona tilim – muqaddas tilim.

Onajonimallasi quloqlarimda,

Vatanim tarixi so’roqlaringda.

Jarangdor kamoling ardoq1arimda

Ona tilim – muqaddas tilim.

9 – o’quvchi: Hayotda juda ko’p narsa unitiladi, ammo dilga otilgan sovuq so’z – tosh, har qanday mohir jarroh san’ati bilan ham olib tashlanmaydi. Fariddidin Attor yoshlarni yaxshilikka undab shunday deydi:

Doimo bo’lgum desang sog’u – omon,

Yaxshilik qolsun sendan butun jahon

Qo’lingdan yaxshilik kelmas ekan,

Qilma yomonlik ham.

Vujuding qilmishingdan ko’r